Abstract:
شاعران و نویسندگان به دلیل دارا بودن ذوق هنری و تخیل ادبیء آثارشان را
به صناعات ادبی آراسته میکنند. یکی از این آرایههای ادبی، آرایه ملمع است که در
اصطلاح,ء بیت دارای یک مصرع عربی و یک مصرع فارسی یا شعر بیتی عربی و بیتی
فارسی داشته باشد. این آرایه در شعرکلاسیک کاربرد فراوان داشته است از جمله در
آثار سعدی» مولوی و حافظ و.... در این مقاله» سعی شده است ضمن تعریف و بررسی
آرایه ملمع از فرهنگهای مختلف, آرایه ملمع در غزلیات حافظ شیرازی نیز تحلیل
شود زیرا حافظ از این آرایه بسیار بهره برده است. در واقع حافظ گاهیء یک مصرع
یا شعربه فارسی و دیگری به عربی را خلق کرده است. گاهی بالعکس، گاهی از مصرع
یا شعری از شاعر دیگری استفاده کرده، یا یک مصرع عربی را تضمین کرده است و
گاهی از آیات و احادیث استفاده کرده است و همچنین از ضرب المثلهای عربی و
گاهی غزلی کامل به این آرایه آراسته شده است. این مقاله با روش توصیفی و
تحلیلی و گردآوری دادهها با توجه به اسناد کتابخانهای به این نتیجه میرسد آرایه
ملمع در غزلیات حافظ باعث غنای غزل و آن بیت شده است و حافظ با کاربرد آرایه
ملمع علاوه بر صورت خلاقانه دادن به بیت، توانسته است منظور و مفهومی که در
ذهنش را بوده آشکار و صریحتر به مخاطب منتقل کند.
Poets and writers decorate their works with literary arts due to their
artistic taste and literary imagination. One of these literary arrays is the
Melmae array, in which a verse has one Arabic stanza and one Persian
stanza, or a poem has one Arabic stanza and one Persian stanza. This
array has been widely used in classical poetry, such as in the works of
Saadi, Molavi, Hafez, etc. In this article, it is attempted to define and
analyze the array of melma from different cultures, as well as analyze
the array of melma in Hafez Shirazi's sonnets. Because Hafez has
benefited a lot from this array. In fact, Hafez sometimes created one
verse or poem in Persian and another in Arabic, sometimes vice versa.
Sometimes a stanza or a poem of another poet is used, or an Arabic
stanza is guaranteed, and sometimes he uses verses and hadiths, and also
Arabic proverbs and sometimes a complete lyric is decorated with this
arrangementThis article, with descriptive and analytical method and data collection
according to library documents, comes to the conclusion that the melma
array in Hafez's sonnets has enriched the ghazal and that verse, and
Hafez, by using the melma array, in addition to giving creative form to
Beat has been able to convey the meaning and concept that was in his
mind to the audience clearly and more clearly .
Machine summary:
بررسي آرايه ملمع و تحليل آن درغزليات حافظ شيرازي 1 فرزانه يوسف مسرت واجد 2 Examining Melmae Array and its analysis in Hafiz Shirazi's sonnets Farzana Yousaf PhD student, Department of Persian Language and Literature, Islamic University of Bahawalpur - Pakistan.
١٢١٢) محمد پادشاه متخلص به شاد، در فرهنگ جامع فارسي (آنندراج )، ملمع را، به الفاظ زير تعريف کرده است : «در اصطلاح ، آرايه اي که يک مصرع عربي و يک مصرع فارسي يا بيتي عربي و بيتي فارسي داشته باشد» (آنندراج ، جلد ششم ، ص : ٤١٢٣).
همايي در کتاب فنون بلاغت و صناعات ادبي در اين باره نوشته است : «ملمع گويي در شعر فارسي از نيمه ي اول قرن چهارم هجري شروع شده و يکي از ملمع گويان بزرگ آن زمان ابوالحسن شهيد بن حسين بلخي، حکيم و شاعر معروف است که با رودکي (متوفي: ٣٢٩) معاصر بود و پيش از وي در حدود سال ٣٢٥ وفات يافت ، و بعد از وي نيز شعراي عربيدان ملمعات بسيار ساخته اند، چنانکه عربي گويان ، فارسيدان خيلي جلوتر از آن زمان به ساختن اشعار ملمع پرداخته بودند» (١٤٦:١٣٦٤).
در آغاز همين مقاله ، در معرفي آرايه ملمع ديده ميشد که مصنف حدايق الحقائق آن اشعار ترجمه شده از زبان عربي به فارسي و فارسي به عربي را، هم در آرايه ملمع شامل کرده است : «و شعراي آن عصر براي اين آرايه ملمع ، روش ترجمه هم ، اختيار نموده اند؛ مثال زير، يکي از شعراي دوره ي غزنويان خوانده ميشود.