Abstract:
درس فارسی عمومی بهلحاظ گستردگی و تنوع حوزه مخاطبان و تأثیری که در طرز تلقی عمومی دانشجویان از
زبان و ادبیات فارسی بهجا میگذارد، اهمیت بسیاری دارد. با وجود این، تاکنون در چرایی و چگونگی تدریس و ارائه
آن بحث و تبادل نظر کافی صورت نگرفته است. هر دانشگاهی همانند جزیرهای دورافتاده، هدف و منظور خاصی را
دنبال میکند و متناسب با آن سرفصلها و شیوه تدریسی را ترجیح میدهد. در این میان، هدف و سرفصلهای
پیشنهادی شورای عالی برنامهریزی وزارت علوم و درسنامههای مصوب آن، نقشی کلیدی در شکلگیری این ابهام
و نابسامانی دارد. بررسی دقیق آنچه تاکنون بهنام فارسی عمومی معرفی و تدریس شده است، نشان میدهد که
برنامهریزان، مؤلفان کتب درسی و مدرسان و دانشجویان، تلقی و تصور روشن و یکسانی از هدف و چرایی
گنجانیدهشدن این درس سهواحدی در برنامه درسی رشتههای غیرادبی ندارند.
در این نوشته، دو هدف عمدهای که بر ذهن عوامل برنامهریزی و اجرای درس غلبه دارد، معرفی و بر ناهمخوانی و
ناسازگاری سرفصلها و درسنامههای پذیرفتهشده با آن دو تأکید شده است. آنگاه چهار هدف مفروض برای این
درس پیشنهاد و درباره سرفصلها و مواد درسی مناسب با هر کدام از آنها، بحث شده است. نتیجه نهایی مقاله آن
است که در موقعیت فعلی و با درنظرگرفتن تخصص همکاران، شیوه تدریس متداول و علایق دانشجویان، تدریس
نمونههای برجسته ادبیات فارسی به شرطی که در انتخاب نمونهها تنها جنبه ذوقی، زیباییشناختی و عاطفی آنها
لحاظ شده باشد، بهقصد فراهمآوردن زمینه دلبستگی و انس دانشجویان با فرهنگ، روح و ذوق ایرانی و
جاذبههای ادبیات فارسی، موفقتر خواهد بود.
Machine summary:
"(1) بخش اعظم این کتاب، از متون کهن فارسی انتخاب شده است که الگوی مناسبی برای نثر امروز نیست؛ بیشتر مواد از متون نظم آورده شده که به دلایل بسیاری که در جای دیگر بحث شده است (مشتاقمهر، 1380: 108 به بعد)، نه تنها در آموزش زبان فارسی و نگارش مطالب علمی کارساز نیست، بلکه به سردرگمی و تردید خواننده در انتخاب زبان مناسب دامن میزند؛ در انتخاب مطالب به اصل نیازسنجی و مفیدبودن آن به حال مخاطب در رفع حوایج علمی، هیچ توجهی نشده است؛ علیرغم یادآوری این نکته که «برگزیدهها به شیوه موضوعی و بهاعتبار محتوا تقسیمبندی شده و تا حدودی یک نظم منطقی موضوعی در آنها رعایت گردیده است»، تقریبا هیچ نظم و منطق موجهی در ترتیب مطالب بهچشم نمیخورد و معلوم نیست که منظور مؤلفان محترم از تدوین موضوعی مطالب چه بوده است: آیا توقع داریم که دانشجویان هر رشتهای فقط بخش مرتبط با رشته تحصیلی خود را بخوانند، یا از مشتی مطالب پراکنده و بیربط که در قرنهای مختلف به زبان نظم و نثر راجع به یک موضوع کلی پدید آمده است، درس اخلاق و حکمت و عرفان بیاموزند، و یا اطلاعات دقیق علمی و جغرافیایی و جامعهشناسی کسب کنند؟!"