Abstract:
انسان موجودی است مختار و در نقشی که خدای بزرگ برایش در نظر گرفته است انجام وظیفه مینماید. اینچنین نیست که فراز و فرود نقشها، تأثیری تکوینی در رتبه وجودی افراد داشته باشد. در حقیقت ایمان و معرفت انسانها میزان و ملاک در کمال آنهاست. از این رو سعادتمندی صرفا در قابلیت گسترده نیست بلکه در انباشته ساختن ظرف قابلیت از ایمان و عمل صالح میباشد.مقاله حاضر تلاش دارد تا موضوع فوق را از زوایای مختلف تبیین نماید.
Machine summary:
"اراده و اختیار بعد از مشخص شدن وضعیت نقشها و کسوتها و هندسه و حد وجودی هر چیز که هیچ کس را یارای انتخاب و گزینش آن نیست، میپرسیم: آیا انسان برای آغاز کار و فعالیت و انجام وظیفه صاحب اراده و اختیار است؟ یا در باب استمرار نقشها نیز همچون اصل آنها هیچ گونه اختیار و اراده ای برای انسان نیست؟ برای مثال در این نمایشنامه زندگی که کارگردان هستی هر کس را در نقشی و کسوتی گمارده و شاکله وجودی او را معین نموده، آیا برای ایفای نقش، هر کس متن از پیش نوشته و ثابت زندگی خود را قرائت میکند و مطابق با آن به فعالیت میپردازد؟ یا اگر انتخاب نقش برای انسانها غیر ارادی است، اما در باب نحوه فعالیت و کیفیت و کتابت و قرائت متن نمایشنامه زندگی، هر کس با اراده و اختیار خود انجام وظیفه مینماید؟ خلاصه اینکه آیا در گرایشها.
ثالثا، در صورتی که خواست و قدرت و اختیار انسان در تحقق و انجام افعالش هیچ گونه تأثیری نداشته باشد، پس فایده بعث رسل و هدایت و ارشاد انبیاء و اولیای الهی و وعد و وعید، پاداش و کیفر قیامت، امر به معروف و نهی از منکر و این همه آیات قرآن و روایات در باب توانایی انسان برای انتخاب مسیر درست و توبه و انابه و بازگشت از مسیر نادرست چیست؟ حسن بن علی وشاء از امام رضا(ع) پرسید: آیا خداوند بندگان را بر انجام گناهان مجبور کرده است؟ امام(ع) پاسخ داد: «الله اعدل و احکم من ذلک."