Abstract:
تحلیل دوران پرفراز و نشیب حکومت علی(ع)،ضمن دشواری،بسیار عبرتآموز و روشنگر است.دانشمندان اهل سنت به دلیل درگیری صحابه در این عصر با احتیاط به تحلیل حوادث این دوران پرداختهاند.در دوره معاصر شاهد ورود برخی روشنفکران و نگاه نقدی آنان به این درگیریها هستیم که از جمله آنها «عمر ابو النصر»است که در کتاب«الحرب الاهلیة بین علی و خصومه»ضمن تجلیل از برخی مواضع علی(ع)برخی دیگر از سیاستهای حضرت را مورد انتقاد قرار داده است.این پژوهش نقدی بر نقد مذکور است که با استناد به شواهد تاریخی و کلام علی(ع)دلائل«ابو النصر»را باطل کرده و به حقانیت سیاستهای اتخاذ شده در آن برهه زمانی بر مبنای ارزشهای دینی،تعهدات حاکم عادل،جامعنگری،ژرفاندیشی و آیندهنگری او در شرائط گوناگون توجه میدهد.
Machine summary:
"اگر دادخواهی مظلوم نبود حضرت افسار حکومت را به گردنش افکند و ارزش آن را از عطسهء بزی کمتر میدانست(نک:سید رضی،خطبه 3)ازاینرو پس از دست یافتن به حکم قاطعیت و عدم سازش بر اصول مطروحه،از سلامت زمامدار خبر میدهد و اگر جز این بود،یعنی حاکم پس از دستیابی به قدرت از مواضع خود عدول مینمود جای سوال و شبهه بود!حضرت در هنگامی که مردم درخواست بیعت داشتند فرموده بود:«بدانید که اگر دعوت شما را بپذیرم طبق آنچه میدانم رفتار خواهم نموده و به سخن گوینده و سرزنش توبیخکننده گوش نمیدهم».
(سید رضی،خطبه 29) اینکه ابو النصر شرائط علی(ع)را پس از به حکومت رسیدن با شرائط پیامبر(ص)بعد از فتح مکه مقایسه میکند و میگوید کاش علی نیز مثل پیامبر با عفو و گذشت با معاویه رفتار میکرد،قیاس مع الفارق و عدم توجه به شرائط حاکم هر دوره میباشد،چرا که پیامبر(ص)هنگام فتح مکه در کمال قوت و یگانه قدرت بلا منازع آن سرزمین و دشمن شکست خورده او در نهایت درجه ضعف و ذلت بود و عفو پیامبر،منتی بود که تنها ادامه حیات سلمآمیز را برای آنان ممکن میساخت،درحالیکه علی(ع)با مدعیانی روبرو بود که حتی آنانکه حاضر به بیعت بودند شرط مشارکت گذارده و به صورت صریح یا کتابی سهمخواهی مینمودند و دادن کمترین زمینه قدرت به آنها موجب تشکیل حکومتی معارض و مستقل بود."