گونه های زبان در شعر نو فارسی Journal Article

چنان‌که پیش از این اشاره کردیم، شاملو، در مقام یکی از نظریه‌پردازان شعر نو، در برخی از شعرهای بیانیه‌وار خود، و بیش از همه در «شعری که زندگیست»، از شاعران می‌خواهد که وزن و قافیه و الفاظ و خلاصه همه اجزای شعر خود را از میان عناصر زنده زندگی زمان خود انتخاب کنند و طبعا زبان شعر ایشان را هم از این حکم مستثنی نمی‌داند. در شعرهای دهه‌های چهل تا هفتاد شاملو، از یک سو واژه‌های آرکائیک فراوان دیده می‌شوند، و شاملو این واژه‌ها را نه‌تنها از شعر قدیم بلکه از نثر گذشته نیز بر می‌گزیند و از سوی دیگر، حتی در انتخاب واژگان نو نیز، به زوایایی از زبان عامیانه سر می‌کشد که کمتر در محاوره عادی یا در نثر معمولی وارد می‌شوند. از یک سو، چنین می‌نماید که او وزن و قافیه را به این نیت رها کرده است که به یکی از آرمانهای نیما، یعنی نزدیک کردن شعر به «منطق طبیعی کلام» دست یابد (به ویژه که او خود در برخی از بیانیه‌های شعریش بر ضرورت پیوند میان زبان شعر و زبان عادی روزمره تأکید کرده و حتی برخی از معروف‌ترین شعرهایش را به زبان عامیانه سروده است)؛ از سوی دیگر، با انتخاب واژگانی مهجور و نحوی متفاوت با نحو نثر، هرچه بیشتر از این منطق دور می‌شود. شعر نو فارسی با تردید در توانایی یک نوع زبان در بیان حالاتی که به جهان دیگری تعلق داشت آغاز شده است، اما دست کم در آثار شاعران کلاسیک خود، هیچ گاه به تردید جدی در مسأله زبان، به جستجوهایی که از تردید در توانایی زبان به طور کلی (و نه یک زبان شعری خاص) بر می‌خیزد، نرسیده است.