Abstract:
خمس به عنوان یک مسأله فقهی دارای جنبه های متعددی است. هر کدام از این جنبه ها در معرض تعارف و تقابل آرای فقهی واقع شده است. مقاله حاضر در دو بخش جداگانه به برسی مفاهیم کلی آیه ناظر به خمس و مسائل و ملاحظات فقهی آن میپردازد. در بخش مفاهیم کلی، معانی مفردات، ارتباط آینه خمس با آیات دیگر، تاریخ و سبب نزول مطرح می شود. در بخش دوم غنیمت با نهادهای چون فیء، انفال و زکوة مقایسه می شود و اموال متعلق خمس، نصاب و مصارف خمس از نظر مذاهب مختلف فقهی به تفصیل مورد بحث واقع می شود.
Machine summary:
"است از یک پنجم از غنایم جنگی و برخی اموال دیگر که در موارد مذکور،در آیه مورد
از نظر اهل سنت مراد نیازمندان مسلمین است یعنی آنان که
این پیروزی یعنی مسأله غنایم و کیفیت تقسیم و موارد مصرف آن بیان شده است.
بهطور کلی از نظر امامیه انفال غیراز غنایم است و مصادیق آن
دو هم این است که اولا غنایم با جنگ و قهر و غلبه به دست میآید و فیء با گذشت و
ناظر به فیء یعنی اموال به دست آمده بدون جنگ دانست و آیهء خمس یا غنیمت را
90)هم اشاره کرده و میان این آیات و آیهء غنیمت ارتباطی قائل شده است و مفاد این
چنانکه پیش از این اشاره شد،نسبت میان غنیمت و فیء مورد اختلاف است.
برابر این دو گروه،جمهور اهل سنت غنایم را اموال به دست آمده از راه جنگ و جهاد و
از این راه میتوان اختصاص نفل به اموال به دست آمده پیش از تقسیم غنایم را که به
شافعیه میان فیء و غنیمت از حیث وجوب اخراج خمس و موارد مصرف تفاوتی وجود
تفاوتی که وجود دارد این است که از نظر آنان آنچه از
دار الاسلام پیدا شده مشمول احکام زکات دانسته است ولی ظاهر حدیث مورد اشاره که
عبید آنرا به حسن بصری و ابن شهاب زهری هم نسبت داده،در میان اهل سنت فتوایی دربارهء تعلق خمس به اموال مستخرج از دریا نقل نشده است.
از نظر آنان اخراج خمس موجب تطهیر چنین مالی است(العاملی،2/67،
آنچه از اهل سنت در اینباره نقل شده است که به اعتقاد محمد بن حسن شیبانی"