Abstract:
مجلس ایران در سال 1990،قانون وظایف کتابخانهء ملی کشور را تصویب کرد.ایرانیان در 2005 افتتاح مرحلهء نخست ساختمان جدید کتابخانهء ملی خود را به عنوان دستاورد مهم فرهنگی و معماری جشن گرفتند.این مقاله،به خاستگاه و تحولات کتابخانهء ملی ایران نگاهی میافکند و به جایگاهدر حال تحول آن در بستر نظام کتابداری ایران میپردازد و به اختصار قابلیتهای آن را برای توسعه برمیشمارد.این مقاله،همچنین ماهیت ساختمان جدید و چگونگی طراحی آن را به منظور اجرای رهنمودهای مجلس و نیز امکانات آن را برای توسعهء آتی مورد توجه قرار میدهد.
Machine summary:
"قانون فوق همچنین کتابخانه را ملزم کرده است که برنامهها و طرحهای تحقیقاتی را در راستای پیشبرد رشتهء کتابداری و اطلاعرسانی ارائه کند؛تدابیر لازم را برای هدایت و تسهیل مطالعه و پژوهش در«همهء زمینهها به منظور اعتلای فرهنگ ملی اتخاذ کند و تحقیقات مربوط به آن را به انجام برساند»؛از راه مشاوره،نظارت،هدایت و ارائهء خدمات فنی و برنامهریزی و سازماندهی به کتابخانههای کشور کمک کند؛و روشهای مطلوب را به منظور هماهنگ کردن خدمات و فعالیتهای کتابخانههای عمومی و تخصصی جهت تسهیل مبادلهء اطلاعات در جامعه ارائه کند (2:47-51).
تصویب این قانون تجربهای کاملا جدید برای کتابخانهای است که از آغاز تأسیس،نقشی بیش از یک کتابخانهء عمومی غیر امانی نداشته و تنها مجموعههای منحصر به فرد نسخههای خطی و تعداد اندکی از انتشارات خارجی مربوط به ایران را نگهداری کرده است.
توسعهء کتابداری نوین در ایران از 1960 اگرچه ایران در 1397،مؤسسهای با عنوان کتابخانهء ملی داشت،منصفانه است که بگوییم کتابداری مدرن تا 1967 در کشور وجود نداشت و در این سال بود که دورهء کارشناسی ارشد کتابداری دانشگاه تهران در چارچوب برنامهء فولبرایت تأسیس شد.
سازماندهی مناسب کتابخانهء دانشگاه تهران پیششرطی مهم برای توسعهء نخستین دانشکدهء کتابداری ایران بهشمار میآمد که در 1966 تأسیس شده بود.
فراتر از همهء این دستاوردهای خوب، تحولی بود که در 1990 رخ داد:کتابخانهء ملی ایران زیرنظر مستقیم نهاد ریاست جمهوری قرار گرفت.
این مأموریت و مأموریتهای بسیار دیگر در قانون 1990،کتابخانهء ملی ایران را به سازمانی پیچیده تبدیل کرده است که برای حفظ کارایی و تأثیرذاری در سطح قابل قبول،به پختگجی مدیریتی نیاز دارد."