Abstract:
در تصحیح نسخههای خطی عموما،اختلاف نسخ را به صورت پاورقی در زیر صفحه نشان میدهند.بر این روش اشکالاتی وارد کردهاند از جمله اینکه متن را شلوغ و فضای زیادی اشغال میکند و در نهایت،نسخهها را به صورت کامل گزارشی نمیکند.در کنار این روش،شیوهء دیگری وجود دارد که به آن،«سازوارهء انتقادی»یا«شیوهء ریتر»میگویند. در این روش،بر خلاف«شیوهء پاورقی»،در داخل متن هیچ علامتی قرار نمیگیرد و اختلاف نسخهها به طور کامل گزارش میشود و نسخه بدلها فضای کمی را اشغال میکند و میان نسخه بدلها و توضیحات مصحح کاملا تفکیک میشود.این شیوه،نخست در خصوص کتاب مقدس به کار رفت و بعدها هلموت ریتر،آن را دربارهء کتابهای اسلامی به کار برد.در این مقاله با شیوهء سازوارهء انتقادی و روش خواندن و تدوین آن آشنا میشویم.
Machine summary:
"در این روش،بر خلاف«شیوهء پاورقی»،در داخل متن هیچ علامتی قرار نمیگیرد و اختلاف نسخهها به طور کامل گزارش میشود و نسخه بدلها فضای کمی را اشغال میکند و میان نسخه بدلها و توضیحات مصحح کاملا تفکیک میشود.
com پیشگفتار در تصحیح متون قدیم به طور کلی دو روش متمایز وجود دارد:یکی اینکه مصحح یکی از نسخههای موجود را اساس قرار داده،اشکالات آن را به کمک نسخههای معتبر دیگر برطرف کند و در ضمن،اختلافات نسخ دیگر را در حاشیه ضبط نماید.
راهکار تدوین سازوارهء انتقادی پس از تهیهء نسخههای خطی متن،اگر یکی از نسخهها دارای ویژگیهای پیشگفته بود،آن را به عنوان نسخهء اصل قرار داده،اشکالات آن را به کمک نسخههای معتبر دیگر برطرف و اختلافات نسخ دیگر را در«سازوارهء انتقادی»ضبط میکنیم.
معمولا شمارهء برگهای نسخهء اصل را،خواه در داخل متن یا در حاشیه،در داخل دو چنگگ([])یا در داخل دو ممیز(//)قرار میدهند،ولی همان طور که گفته شد،در تصحیح نسخههای خطی کمتر چنین موردی پیش میآید و در بیشتر موارد باید از«روش التقاطی»استفاده کرد.
باید گفت:استفاده از حروف لاتین برای پرهیز از اشتباه در خواندن سازوارهء انتقادی است؛زیرا گاه نسخه بدلها فقط در یک یا دو حرف باهم اختلاف دارند و ممکن است خواننده،عنوان نسخهء خطی را با نسخه بدل اشتباه بگیرد.
2. نشانهء دو نقطه(:):این نشانه در پایان ضبط مختار قرار میگیرد و نشان میدهد که از اینجا به بعد نسخه بدلها قرار دارد.
3. نشانهء افزودن(+):مفهوم این نشانه آن است که کلمه یا عبارت پس از این نشانه، در برخی یا همهء نسخهها آمده،ولی از نظر مصحح زائد است و نباید در متن قرار بگیرد."