Abstract:
معقول و متعارف بودن زمان و هزینه های طرح دعوای مدنی و فرآیند دادرسی را کیفیت دادرسی می نامند که باعث جریان بهینه دادرسی و کارایی آن می شود.کیفیت دادرسی، که از جمله تضمینهای بنیادین سیستم عدالت مدنی است، تاکید بر سازمان دهی موثر روابط حقوقی طرفین دعوا و دستگاه قضایی دارد تا از این طریق ضمن ارتقای کارکرد اجتماعی دادرسی، عدالت شکلی و ماهوی (= عدالت کارا) نیز تحقق یابد. در مقاله حاضر ابتدا به مفهوم دادرسی کارآمد و کیفیت دادرسی پرداخته و سپس، به ترتیب، به جایگاه و شاخص های کیفیت دادرسی اشاره کرده و نهایتا به احصاء و تبیین عوامل ارتقای کیفیت دادرسی تمرکز خواهد شد.
Machine summary:
کیفیت دادرسی ، که از جمله تضمینهای بنیادین سیستم عدالت مدنی است ، تأکید بر سازمان دهی مؤثر روابط حقوقی طرفین دعوا و دستگاه قضایی دارد تا از این طریق ضمن ارتقای کارکرد اجتماعی دادرسی ، عدالت شکلی و ماهوی (= عدالت کارا) نیز تحقق یابد.
٢-١- مفهوم گسترده دادرسی : مفهوم گسترده دادرسی از دریچه اقتصاد معادل کلمه انگلیسی Procedure (=آیین دادرسی ) است و اشاره به خط مشی های کلان در راستای مدیریت جریان دادرسی مدنی بین بازیگران آن - اعم از طرفین و دادرس - داشته و به همین دلیل قائل به الگوهای دادرسی از قبیل خصوصی سازی دادرسی ، دادرسی های جایگزین ، تخصص گرایی در دادرسی و غیره است (٥.
از جمله تأکیدات سند چشم انداز در این عرصه را می توان «اصلاح ساختار نظام قضایی » (بند ١)، «نظام مند کردن استفاده از بینه و ادله » (بند ٢)، «تخصصی نمودن محاکم » (بند ٤)، «قطعیت احکام در زمان مناسب » (بند٦)، «یکسان سازی آیین دادرسی » (بند ٧)، «تأکید بر استفاده از روش های جایگزین » (بندهای ٨، ٩، ١٧)، «گسترش توسعه حقوقی و آموزشی عمومی و تخصصی » (بندهای ١٠، ١١ و١٦)، «تنقیح قوانین قضایی » (بند ١٥) و غیره نام برد.
در عرصه قوانین نمونه حقوق شکلی نیز می توان به «اصول آیین دادرسی مدنی فراملی » در بند ١ و ٢ از اصل ٧ اشاره داشت که از جمله معیارهای ارزیابی کیفیت دادرسی را معقول و متعارف بودن زمان دادرسی قلمداد می نماید.