Abstract:
در این مقاله نخست دلالت ایحاء و اشارهای در نگاههای مختلف مورد مطالعه قرار میگیرد تا مقدمهای باشد بر توضیح دلالت استیحائی در نگاه فضلالله. دلالت استیحائی اشاره به مدلول و معنایی میکند که نوعی از پیوستگی را با معنای ظاهر دارد. مدلول استحیائی رو به گسترش و عمق است و این نوع دلالت که با توجه به عموم یا اطلاق آیه، جنبه عبرتآموزی قصص، تداعی بعد معنوی دلالت ظاهر، ملاک تشریع، مطالعه همزمان نصوص همصدا، مفهوم وصف و ... صورت میگیرد، تنها راه اثبات جاودانگی تعالیم وحیانی به حساب میآید و عامل توجیه بطون قرآن میباشد. فضلالله کوشیده است با استفاده از این نوع دلالت، اصول زندگی را از دل معنای ظاهری قرآن بیرون کشیده در اختیار تشنگان تحول براساس قرآن قرار دهد.
In this article first the allusive indication is studied from different perspectives as an introduction to the explanation of inspirational (istīḥā’ī) indication (dilālat) in Faḍl Allāh’s viewpoint. Inspirational indication refers to a referent (madlūl) and meaning that has a kind of affinity with the outer meaning. The inspirational referent is developing and deepening; and this kind of indication that occurs in respect to generality or absoluteness of the verse، admonitory aspect of the stories، association of the spiritual dimension، exoteric signification، legislation criterion، simultaneous study of homophonous texts، concept of attribute، etc.، is regarded as the only way to prove the immortality of the Revealed doctrines and a means for explanation of the Qur’ān. Using this indication، Faḍl Allāh has attempted to extract the principles of life and provided them for those eager for development through the Qur’ān.
Machine summary:
"به همین دلیل فضلالله ـ ضمن تأکید بر اینکه روش تفسیر مورد قبول ایشان همان استیحاء آیات قرآن است که در آن نص از طریق مدلول لغوی و عرفی آن به سخن گفتن واداشته میشود (الاجتهاد، /۱۳۱) ـ میگوید: «سمیت تفسیری «من وحی القرآن" لانه یحاول ان یستوحی القرآن حرکیا و یستوحیه للحاضر و المستقبل.
(الاجتهاد،/۲۳۳و۳۰۰؛ فی رحاب اهل البیت، ۱/۶۶) تفسیر «طعام» در آیه(فلینظر الإنسان إلی طعامه)(عبس/۲۴) به دانش و آموزگار آن (علمه الذی یأخذه عمن یأخذه) در روایت زید شحام از امام باقر۷ (فیض کاشانی، ۵/۲۸۷)، نمونه دیگری از این نوع دلالت میباشد و برپایه این روایت، معنای مادی طعام، ذهن را به غذای معنوی هدایت میکند که اهمیتش بیشتر از غذای جسم است و برای همیشه به مسلمان هشدار میدهد که اندیشه دینی خود را از منبع زلال و قابل اعتماد دریافت نماید.
ضمانت دینداری امت: آیه(وکیف تکفرون وأنتم تتلی علیکم آیات الله وفیکم رسوله)(آلعمران/۱۰۱) خطاب به مسلمانان صدر اسلام میگوید: «چگونه شما کافر میشوید، درحالیکه آیات الهی بر شما خوانده میشود و پیامبر او میان شماست؟!» فضلالله با استفاده از دلالت ایحائی ظاهر آیه و اینکه چنین مصونیتدهی ویژه پیامبر نیست، میگوید: «آیه اشاره به یک قانون کلی دارد که عامل ضمانت امت در برابر نقشههای گمراهکننده دشمن به حساب میآید و آن عبارت است از ارتباط با فکر دینی از راههای درست و داشتن رهبری دارای رسالت و بااخلاص که با صمیمیت، طراحی جریان آن فکر را در عرصه زندگی به عهده بگیرد."