![87](/view/entityimage/pageimage/hsn.gif?articleid=914991&number=35&pagenumber=87&language=en)
Writer: رشیدی، سید رکن الدین ؛
حصون فروردین - اردیبهشت 1391 - شماره 35 (15 page(s) - From 87 to 101 )
چکیده هدف مقاله حاضر که با روش توصیفی و کتابخانهای همراه با تحلیل نظری تهیه شده است، بررسی راهکارهای دستیابی به فرهنگ صرفهجویی در سازمان است. صرفهجویی خست یا کم مصرف کردن نیست، بلکه میانهروی و اقتصاد در حوزههای رفتار و فکر مصرف است. گرچه تولید بدون همگامی مصرف بالندگی نمییابد ولی صرفهجویی و عملیاتی کردن آن در جهت حفظ منابع ملی و توسعه زیرساختها امری لازم و ضروری است. عرصههای مختلف مصرف از سطح فردی تا سازمانی و ملی نیاز به فرهنگسازی و پذیرش جامعه است. باید در خانواده، مدرسه، مسجد و... مصرف اصولی و درست برابر نیازها، بر پایه آموزههای دینی نهادینه شود سه راهکار مهندسی فرهنگی، تهیه چشماندازهای بهرهوری سازمانی، و فرهنگ درست مصرف و عملیات اجرایی مصرف درست. پیشنهادهای این نوشتار است. مصرف درست، مصرف برابر نیازها و اولویتهای موجود، و همان معنای صرفهجویی است؛ نوعی برقراری اعتدال در تقاضا و مصرف. واژگان کلیدی: مصرف، صرفهجویی، بهرهوری، سازمان، اعتدال، جامعهپذیری. مقدمه صرفهجویی به چه معنا است؟ آیا صرفهجویی ـ همانطور که در فرهنگ عامه آمده است ـ به معنای کم مصرف کردن است؟ چگونه میتوان فرهنگ صرفهجویی را در سازمانها نهادینه کرد؟ اینها پرسشهایی است که ذهن پویا و درگیر با این مسائل را به چالش میکشد. واژه صرفهجویی بر خلاف تصور عمومی به معنی کم مصرف کردن یا خست نیست؛ صرفهجویی همچون مصرف مفهومی اقتصادی است. تولید، بدون مصرف روند اقتصادی خود را ورشکست مییابد. پس مصرف درست و مناسب باید تبلیغ گردد. اگر مصرف متعادل و هماهنگ با نیاز و در حد آن باشد، کم مصرف کردن دیگر قرین با صرفهجویی نخواهد بود. پس نیازها، معرف مصرف خواهند بود. با عنایت به این بیان، میتوان نیازها را به نیازهای اساسی و ضروری و نیازهای غیر اساسی و غیر ضروری تقسیم کرد و از برآورده شدن نیازها در حد لازم، ضروری و اساسی سخن راند. به همین ترتیب میتوان مصارف را در دو دسته ضروری و غیرضروری جای داد؛ اگر آحاد جامعه از منابع حلال یا رفتارهای مجاز استفاده کند ولی حد لازم را نگه ندارد و از نظر کمی و کیفی از مسیر و حد خودش خارج شود، فرهنگ مصرفی شیوع مییابد. مصرف نمایشی، رفتار نامیمونی است که از سطح فردی به سطوح سازمانی و اجتماعی گسترش یافته، مسابقهای از مصرف به عنوان رفتاری بیمارگونه و نابهنجار در کشور به راه میافتد. عدهای از اندیشمندان فرهنگی کشور این فرهنگ را وارداتی و از مصادیق تهاجم فرهنگی غرب میدانند که بعد از اصلاحات ارضی سال 1341 رژیم پهلوی و گسترش شتابان شهرنشینی وارد شور شده و بدان دامن زده شد. و فرهنگ قناعت بومی، در اثر فرهنگ مصرفی وارداتی و الگوی رفتاری مصرف غربی کمرنگ شد؛ چرا که منافع کشورهای استعماری در فروش محصولات و مصنوعات به بازارهای جهان سوم بود؛ اگرچه غرب با ادامه فرهنگ بومی و دینی قناعتمحور، به اهداف خویش نرسید اما اکنون هجمه دوباره این فرهنگ را در جامعه اسلامی شاهدیم. الف. مفهومشناسی مصرف در اصطلاح عبارت است از بهرهبرداری از چیزی که به کاهش و استهلاک آن چیز منجر میشود و مصرفزدگی، تمایل به بهرهبرداری زیاد و بیرویه از کالای اقتصادی است. مصرف در علم اقتصاد تعریف خاصی را به خود میگیرد: تعریف علمی مصرف: کل مخارجی که در یک دوره معین، معمولا کوتاه مدت، عموما یک ساله، برای کالاها و خدمات صرف میشود. از سویی دیگر در جنبه افراطی مصرف به واژههای درگیر با واژه «مصرف» مواجه میشویم؛ مصرف کالا برای خودنمایی و تأثیر بر دیدگاه دیگران نسبت به خود، «مصرف نمایشی» است و تولید کالا بیشتر از میزان تقاضای مصرفکنندگان، مصرف بیرویه را به دنبال دارد. و در نظر گرفتن سطح مصرف فرد یا خانوار برای سالهای آینده «مصرف مستمر» است. صرفهجویی در اصطلاح این گونه تعریف میشود: «دقت کردن در مخارج به شکلی که چیزی از آن اتلاف نشده و هم زمان سود بیشتری در پی داشته باشد». بر این اساس صرفهجو ویژگی کسی است که در خرج کردن و مصرف کردن حد اعتدال را نگه دارد. «سازمان» که این نوشتار در پی بررسی فرهنگ مصرف در آن است در اصطلاح به مؤسسهای گویند که برای انجام و اقدام به کاری مشخص اساس پیدا کرده است. به بیان دیگر سازمان، نهادی اجتماعی است که، هدف و نظام دارد، ساختاری آگاهانه، برای اقدام به فعالیتهای خاص دارد و تعدادی عضو در آن نهاد با هدف مشترک، سیاستها و تأسیسات مشترکی را پیگیری میکنند که ساختار و روابط سلسله مراتبی معینی دارد. در این مقام، اصطلاح دیگر نیز لازم به تعریف است: ـ جامعهپذیری؛ فرایندی از آموزش و یادگیری که طی آن افراد روابط و الگوهای جامعه را یاد گرفته، درونی میکنند. ـ فرهنگپذیری؛ فرایند همانند کردن خود با فرهنگ و الگوهای فرهنگی جامعه مورد نظر. ـ بهرهوری؛ رابطه بین ارزش کالای تولید شده با هزینه عواملی که در تولید آن دخیل بودهاند. ب. سبک و فرهنگ مصرف بیمارگونه (نابهنجار) بسیار دیده شده که در جامعة اشرافی طبقات بالا از کالاهای لوکس و غیرضرور به صورت نمایشی استفاده میکنند. در چنین حالتی طبقات متوسط در حد توانایی خویش و به پیروی و الگوبرداری از آنها به نسبت برخورداری مالی، به مصرف بعضی از کالاها مبادرت میکنند که انگیزه سود از مصرف بالای آنها وجود ندارد بلکه تنها در جهت تظاهر و نمایش توان مالی خود و ارضای خواستههای درونی خویش است؛ کاری که جنبه خودنمایی دارد و آن را نمایش اعتبار و حیثیت خود به حساب میآورند. اگرچه این رفتار بیشتر جنبه تقلیدی و نمایشی دارد، طبق ارزشهای مادی که درجامعه حاکم است، معنا مییابد. این نوع رفتار به لحاظ دینی ، اخلاقی ، انسانی وحتی اقتصادی و روان شناختی منفی و ناپسند است. از نظر سیاسی در جوامع مختلف، مصرف به عنوان یک ابزار سیاسی برای گروههای مختلف برای مشروعسازی قدرت بوده است. برجسته ترین شکل آن، استفاده از مصرف به عنوان ابزاری برای حفظ موقعیت اجتماعی و طبقاتی و تبیینی برای استثمار اقتصادی از نظر سیاسی بوده است. ج. ضرورت اعتدال در مصرف ازنظر قرآن سرمایه و ثروت، مایه قوام و دوام جامعه است؛ چنان که میفرماید: ولا تؤتوا السفهاء أموالکم التی جعل الله لکم قیاما وارزقوهم فیها واکسوهم وقولوا لهم قولا معروفا (نساء: 5) اموالی را که خداوند مایه قوام زندگانی شما قرار داد به سفیهان ندهید و از آن اموال روزی بدهید و آنها را بپو شانید و با آنها سخن نیکو بگویید. این آیه میرساند که اموال خودتان واموال یتیمان را که خداوند وسیله برپایی و دوام زندگی شما قرار داده، در اختیار افراد نادان قرار ندهید و از درآمد مال وسرمایه یتیمان به آنان بخورانید و بپوشانید پس با بهکارگیری سرمایه آنها ، از در آمد ، سود سرمایه خودشان، غذا، لباس و زندگی روزمره آنها را تأمین کنید. آیه مذکور افزون بر بحث اقتصادی و چگونگی استفاده از منابع مالی جامعهپذیری سازمانی و نوع مدیریت را در چگونگی رویارویی با اموال عمومی و مال یتیم ارائه میکند و مدلی از صرفهجویی سازمانی و اداره بیتالمال و توزیع بهینه آن بیان میکند. در آیه دیگری اجتناب از مدل انحرافی و فساد در مصرف را این گونه ترغیب میکند: وإلی مدین أخاهم شعیبا قال یاقوم اعبدوا الله مالکم من إله غیره قد جاءتکم بینة من ربکم فأوفوا الکیل والمیزان ولا تبخسوا الناس أشیاءهم ولا تفسدوا فی الأرض بعد إصلاحها ذلکم خیر لکم إن کنتم مؤمنین (اعراف: 85) ما به اهل مدین، برادر آنها شعیب را فرستادیم؛ گفت: ای قوم، خداوند یگانه را بپرستید که هیچ معبودی جز او برای شما نیست. اکنون که از جانب خدا برشما برهان روشن آمد کمفروشی را ترک کرده، در سنجش کیل و وزن با مردم عدل و درستی پیشه کنید؛ کم نفروشید ودر زمین پس از آن که قوانین آسمانی به نظم و اصلاح آن آمد به فساد برنخیزید. این کار برای سعادت شما بسیار بهتر است اگر به خدا و روز قیامت ایمان دارید. وظایف دوایر مهم اداری ، افراد ، گروهها ، اجتماع و دولت را در مسیر اقتصاد میانهرو و بهنجار باید از آیات استنباط کرد. اداره، مدیریت ، اقتصادی که ساختاری قرآنی یابد، فرصتهای برابری را برای همگان جهت دسترسی به همه ابزارهای رشد، تکامل و سعادت میسر میکند اما انحراف از جاده اعتدال یعنی اسراف و تبذیر که این فرصتها را از آحاد اجتماعی خواهد گرفت. پس عملی مذموم و نا بهنجار است. در قرآن کریم بیش از 20 بار از نکوهش اسراف، صحبت شده است؛ مانند اینکه فرمود: والذین إذا أنفقوا لم یسرفوا ولم یقتروا وکان بین ذلک قواما (فرقان: 67) آنان کسانی هستند که هرگاه انفاق کنند، نه اسراف کنند و نه سخت گیری ، بلکه در میان این دو ،اعتدال میورزند. این آیه، مبین مهمترین اصل زندگی فردی و اجتماعی انسان است؛ چراکه رعایت آن در عرصههای مختلف، سبب آسایش و آرامش جامعه خواهد بود و حل بسیاری از مسائل و گرههای اجتماعی در زندگی افراد منوط به همین میانهروی و اعتدال در زندگی اجتماعی و اقتصادی است؛ قرآن در تأیید این اصل، مسلمانان را امت میانه میخواند: کذلک جعلناکم أمة وسطا (بقره:143) این گونه شما را امت میانه قرار دادیم . در سفارش مولای متقیان علی به کارگزاران است که فرمود: ادقوا اقلامکم، و قاربوا بین سطورکم ،واحذفوا عنی فضولکم ،واقصدوا المعانی، وایاکم والاکثار، فان اموال المسلمین لاتحتمل الاضرار. سرقلمها را نازکتر کنید ، بین سطرها را نزدیک نمایید، از استفاده واژههای زاید بپرهیزید ، معانی را هدف قرار دهید و از پرچانگی و زیادهروی دوری نمایید؛ زیرا نباید به ثروت مسلمانان آسیب برسد. یکی از آیاتی که روشی نیکو در بخشش و اعتدال در زندگی مصرفی را میآموزد، این آیه است: ولا تجعل یدک مغلولة إلی عنقک ولا تبسطها کل البسط فتقعد ملوما محسورا(اسراء: 29) هرگز دستت را برگردنت زنجیر مکن و ترک انفاق و بخشش منما و بیش از حد نیز گشادهدستی نکن که مورد سرزنش قرار میگیری و مورد سرزنش واقع میشوی. باتوجه به آیات طرح شده این طور استنباط میشود که صرفه جویی به معنی خست و عدم مصرف نیست بلکه مصرف به اندازه و مطابق ضرورت و نیاز است که در این راه باید برای مصرف اولویتها مشخص و رعایت شود تا برابر نیازها و اولویتهای بایسته مصرف شود. نقش صرفهجویی در بهبود بهرهوری سازمانی شناخت روشهای درست مصرف کردن و اعتدال در استفاده از امکانات، برابر اولویتها و ضرورتها، بسیار مهم میباشد؛ چنانکه همین مورد مهم به عنوان یک اصل اساسی به سازمانهای دولتی، عمومی و خصوصی توصیه میشود تا بسیاری از ریختوپاشها و استفادههای نابجا از امکانات جای خود را به استفاده بهینه، بجا و اصولی از امکانات بدهد و بهره وری در استفاده از مواهب ، امکانات سیر صعودی یابد. در کنار برنامهریزی و توجه به بهرهوری و استفاده اصولی از نیرو، امکانات و زمان، جامعهپذیری و فرهنگپذیری این مواهب در خانوادهها، مدارس، مساجد، منابر و سازمانها نیز باید با تکیه بر آموزههای دینی و اسلامی مورد توجه جدی قرار گیرد تا به عنوان فرهنگ و ارزش در اعماق وجودی افراد نهادینه شده، شکل دستورالعمل و رفتار به خود گیرد. هرسازمان دولتی، عمومی و هر بنگاه اقتصادی در معنای کلی آن به دنبال بهرهوری سازمانی است؛ برنامهریزیهای استراتژیک و چشماندازهای آتی و عملیاتی، برای افزایش این بهرهوری و اثربخشی بیشتر طراحی میشود. این بهرهوری، پدیده یا واقعیت چندبعدی و چندوجهی است که زوایا، معانی و تعاریف متعددی را در پی دارد. چند وجه از این وجوه به این قرار است: فیزیکی، اقتصادی، مالی، فرهنگی (شناختی) و مهندسی. با توجه به هرکدام از ابعاد و مناظر یاد شده بالا، فرمولهای مختلفی برای بهرهوری متصور است که سازمانهای مختلف با توجه به اهداف ، مأموریتها و تخصص خود، میتوانند از آن بهره بگیرند. پر واضح است که با توجه به ماموریتهای سازمانها وتخصص آنها، این فرمولها مختلف خواهند بود. البته این ابعاد از هم جدا نیستند؛ زیرا بعد فیزیکی با ابعاد اقتصادی، مالی، فرهنگی و مهندسی پیوسته است و در همه این ابعاد، عینیت و سنجش وجود دارد؛ به عبارت علمی و روشی، سرمایههای اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی وجود دارند. به همین صورت دیگر ابعاد نیز با هم پیوستگی دارند. با این حال برای سهولت در تبیین و مطالعه، نگاه بخشی به هر کدام از ابعاد انداخته میشود. در یک سازمان بعد فیزیکی شامل ساختمان، تجهیزات و... است. بعد اقتصادی به فرایند تولید و بهرهوری مربوط است. بعد مالی شامل بخش اعتبارات مختلف و هزینهها و...است، بعد فرهنگی و شناختی به مجموعه شناخت و رفتار و الگوهای رفتاری رسمی وغیررسمی ارتباط دارد و بعد مهندسی در زمینه طراحیهای مختلف و جهتگیریهای آتی و چشم اندازها وآرمانهای مختلف است. از نظر اقتصادی بهرهوری میتواند در تمامی سرمایههای به کار گرفته شده در یک سازمان، .بروز و ظهور یابد و مدیریت صرفهجو، نسبت به برنامهریزی ، برای همه این جنبهها و ابعاد توجه داشته باشد. توجه شود که این برنامهریزی و فرایندهای اجرای آن و گامهایش با هم مرتبطاند. پس سعی شود هماهنگ با هم اجرایی شوند. فعالیتهای مبتنی بر بهبود بهرهوری در دو شق کوتاهمدت و بلندمدت برای سازمانها نتایج و سودمندیهایی را در برخواهد داشت؛ از جمله: 1. کاهش هزینههای ثابت؛ 2. کوتاه تر شدن فرایند و زمان تولید و ارایه خدمات برای عرضه به مشتری ؛ 3. افزایش کمیت تولید کالا و ارایه خدمات؛ 4. افزایش کیفیت. هـ . چگونگی بهبود کیفیت بهبود کیفیت و بهرهوری، با توجه به شرایط و تعاریفی که مدیران سازمانها از آن دارند در فرایندی سه مرحلهای قابل ارائه است: 1. فرهنگسازی و مهندسیفرهنگی با تعریف مفاهیم بهرهوری ، مصرف اعتدالی و میانهروی در رفتار مصرفی همراه باشد. رفتار بهرهورانه معتدل و مصرف برابر نیازها، مورد ستایش واقع شده، افراد معتدل در مصرف و بهرهور و نیز سازمانهای واجد این ویژگیها مورد تشویق قرار گیرند. صرفهجویی و اعتدال در مصرف، به عنوان یک ارزش در خانواده، جامعه و سازمان تلقی شود. و به عنوان سرلوحة برنامهها و جهتگیریهای سازمانها و افراد وگروهها قرار میگیرد. 2. راهبرد و برنامههای بلندمدت در جهت مصرف اعتدالی، در برنامههای تولید و نیز بهرهوری در جریان تولید طراحی شود. در این میان، فرهنگ مصرف اعتدالی و ارزشگونة آن به عنوان چهارچوب اعتقادی، مورد توجه و مراجعة رویکردها و برنامهها و راهبردهای این گام است. 3. گام عملیاتی متأثر از گامهای اول و دوم، با بهکارگیری مجموعه روشها و فنون در سطوح خردتر، شکل گیرد؛ این عملیات متأثر و منبعث از گامهای اول و دوم برای حل مسائل فعلی و ظرفیتسازی برای امکان تغییر رفتار آیندگان است. چرخة بهرهوری به این شکل در قالب اندازهگیری، ارزیابی، برنامهریزی و بهبود روند بهرهوری پیادهسازی میشود. و. راهبرد صرفهجویی در این راهبرد باید بهرهگیری و استفاده از روشها، فنون و شیوههای مصرف و بهرهبرداری از امکانات موجود را به شکل مستند شناخت، سپس در جهت بهبود شرایط صرفه جویی و بهرهوری تغییر هریک از شرایط در اولویت قرار دارد، برای نمونه با استفاده از روشهای مهندسی فرهنگی میتوان هریک از هزینهها را برای ایجاد ارزش افزوده سازمانی مورد بازنگری و بررسی قرار داد؛ چراکه در فرهنگ، ارزش و رفتار نیز نهفته است. ز. سطوح مدیریت صرفهجویی جهت ارتقای فرهنگ مصرف، باید مدیریت صحیح و مدبرانة مصرف در سه سطح فردی، سازمانی و ملی مورد مداقه قرار گیرد. بیتردید کاربست این سطوح هزینههای اضافی ، بیرویه و غیرضروری را کاهش میدهد. تا این هزینهها صرف امور تولید و بسترسازی برای توسعه کشور در زمینههای مختلف گردد. بدین ترتیب کم کم فاصله بین تولید و مصرف [صادرات و واردات] به حد قابل قبول و معقولی ارتقا پیدا میکند. در هر یک از سطوح فردی، سازمانی و ملی راهکارهایی برای مدیریت مدبرانه صرفهجویی پیشنهاد میشود. 1. سطح فردی؛ پیشنهادات کاربردی در این سطح عبارت است از: ـ جامعهپذیری و فرهنگپذیری سازمانی، فردی و اجتماعی افراد بر مبنای مصرف متعادل و مورد نیاز و همچنین تغییر باورهای ناشی از اسراف و تبذیر و نیز تشویق افراد قانع. - آموزش و آشنایی صحیح واصولی افراد با مصرف صحیح و درست؛ - پرهیز از تجملگرایی ورفاهزدگی در حوزه فردی؛ - دوری از چشم و هم چشمی در خریدهای غیرضروری اقلام و اموال مصرفی ، تزیینی و لوکس؛ -آشنایی با دستورات و توصیههای دین اسلام در باب قناعت، صرفهجویی و اسراف و سعی و تلاش در عمل به این مقررات و اقدامات. 2. سطح سازمانی؛ نکات ذیل برای نهادینه شدن فرهنگ صرفهجویی در سطح و سازمان پیشنهاد میشود: - استفاده از نیروی انسانی ماهر و متخصص با استناد به تخصصهای مورد نیاز و با در نظر گرفتن شایستهسالاری به منظور اجتناب از آزمون و خطا و دوبارهکاری ونیل به اصل مهم صرفه جویی در وقت و هزینه و بهرهوری بیشتر؛ - برنامهریزی منظم، دقیق و بودجهبندی دقیق، مبتنی بر انصاف، بهرهوری و پرهیز از برنامههای تجملاتی پرهزینه و کمبازده ؛ - دقت و توجه جدی به تصمیمگیریهای کلان سازمانی که نیاز به صرف هزینههای سنگین دارد؛ - اجتناب از خرجهای غیر ضروری مانند دکوراسیونهای تزیینی و اشرافی، برگزاری سمینارها ، همایشها و جلسات غیر ضروری و ناکارآمد ، پرهیز از خرجهای اضافی و تشریفاتی در همایشها، و جلسات ضروری؛ - انجام امور در حداقل زمان لازم وتکریم ارباب رجوع، ایجاد نظامهای گردش کار اداری در سازمانها و ادارات در جهت جلوگیری از مصرف بیش از حد تجهیزات و وسایل اداری؛ - حذف تشریفات مازاد اداری وهزینههای غیر ضروری جاری؛ 3. سطح ملی؛ در سطح کلان با استفاده از روشهای جامعهشناسی و تبلیغ درست فرهنگ مصرف، میتوان الگوی مناسبی در این جهت ارائه کرد؛ پیشنهادات ذیل در این هدف مفید است: - فرهنگسازی جهت مصرف متعادل و منطقی و ایجاد الگوی صحیح مصرف در جامعه از طریق آموزش و پرورش، رسانهها و .... به ویژه از طریق سینما و تلویزیون در فیلمها و سریالها؛ - برخورد صریح و سریع قانونی با متخلفان از قانونهای مبتنی برصرفهجویی در تمامی سازمانهای کشور؛ - وضع مقررات و قوانین مناسب در جهت مبارزه با اسراف ، تبذیر و بیمبالاتیهای اقتصادی در حوزههای مختلف اداری و سازمانی؛ - تسریع در پروژههای زیربنایی که میتوانند به ذخیرهسازی انرژی و منابع طبیعی مدد رساند؛ - اجرای مقررات و آییننامههای مبتنی بر مهندسی بهینهسازی در مصرف انرژی. توصیه اکید بر این است که در سطح ملی و سازمانی برای رعایت بهرهوری و اجتناب از اسراف و تبذیر باید برنامهای هدفمند از سوی خانوادهها ، مدارس، دانشگاهها، مساجد و منابر در جهت جامعهپذیری، فرهنگسازی و تبدیل فرهنگ صرفهجویی به ارزش وهنجارهای مقبول پیگیری شود. فرهنگ ملی و سازمانی، خانوادگی و فردی با رفتارهای مقتصدانه، مهندسی شود، رسانههای دیداری و شنیداری در جهت نهادینه کردن این فرهنگ بکوشند و مهندسی تولید و مصرف بر پایه قناعت و صرفهجویی طراحی شده، رفتار اسرافی و تبذیری به عنوان رفتار نابهنجار با فشار افکارعمومی مواجه شود، بدیهی است در این راه میتوان از آیات قرآنی و احادیث ائمه بهره گرفت. ح. راهکارهای نهایی نهادینه سازی صرفهجویی - صرفهجویی تنها کاهش هزینهها نیست، بلکه در ادارات دولتی، لازم است فراتر از ارزش اقتصادی و مادی، جایگاه مهمی برای زمان قایل شد، و جلوگیری از دوبارهکاری، بیکاری پنهان، بیدقتی و ناهماهنگی را از شاخصهای صرفهجویی و قناعت به حساب آورد. - برنامهریزیهای بنیادین در جهت تدوین جامعهپذیری و فرهنگپذیری در نهادهای آموزشی بر مبنای ارزشسازی و هنجاربخشی مورد توجه خاص قرار گیرد. - از ظرفیتهای رسانههای دیداری و شنیداری درجهت تقویت رویکرد مصرف اعتدالی استفاده شود و نیز از رفتارهای اعتدالی و سخنرانی مستمر اهالی تبلیغ دینی اعم از روحانیون و وعاظ در نمازهای جمعه و جماعات در مساجد ، منابر وتکایا، در جهت تبلیغ مصرف بهینه بهره گرفته شود. - میتوان از ظرفیتهای بالای فریضه «امر به معروف ونهی از منکر» در سطح فردی ، اجتماعی و سازمانی در نکوداشت مصرف بهینه وصرفه جویی و مذمت اسراف و تبذیر، به خوبی مدد گرفت. - ارائه کارگاههای خلاقیت و مدیریت زمان و مهندسی ارزشی و بهرهوری برای اعضای سازمانها و ادارات به ویژه مدیران به عنوان منشور اشتغال در هر سازمان ، اداره وشرکتی، ضروری است. - تهیة برنامههای اصلاح الگوی مصرف در سطح مدیریتها با توجه به ماموریتها و راهبردهای صرفه جویی از دیگر موارد پیشنهادی است. و نیز تشکیل کارگروههای اصلاح الگوی مصرف در سطح وزارتخانهها و ادارات و تهیه دستورالعملهای صریح اجرای صرفهجویی و قناعت و مبارزه جدی با مظاهر اسراف و بیمبالاتی اقتصادی در خور توجه است. - به کارگیری برنامههای تشویقی مناسب برای اجرای برنامههای صرفهجویی و تعیین الگوی مصرف در جهت ایجاد فرهنگ و در نهایت ایجاد فضای مناسب در سطح سازمانها، میتواند تأثیری شگرف در نهادینه کردن این فرهنگ داشته باشد. - تبیین رویکردهای کاربری و عملیاتی در سطح مدیریتها در جهت برنامههای صرفهجویی و تغییر الگوی مصرف، یکی از برنامههای کلان این پروژه است. - فعال کردن بخشهای روابط عمومی در جهت بازخوردگیری از ارباب رجوع برای تکریم آنها و استفاده از راهبردها و برنامههای کوتاهمدت و بلندمدت در جهت دسترسی به بهرهوری و مصرف بهینه و صرفه جویی در منابع و امکانات؛ مفید است. - اندازهگیری وکنترل دایم رفتارهای سازمان، و مدیران در سطوح مختلف در جهت تکیه بر اصول اعتدال در حوزههای رفتار اقتصادی، خروجی مناسبی را در پی خواهد داشت. - با توجه به عوامل مؤثر در گرایش به اسراف مانند خودنمایی، تربیت خانوادگی، تقلید، الگوهای اجتماعی، و نقشههای استعماری، دوری از مدلهای رفتاری منحرف در سطوح فردی، سازمانی و اجتماع اهمیت مییابد. نتیجهگیری: مصرف ظاهرا، نیاز انسان و از ارکان اقتصاد است که در کنار تولید وتوزیع شکل میگیرد .صرفهجویی به معنی مصرف نکردن نیست، بلکه درست مصرف کردن و تعیین اولویتهای مصرف است. ضرورتها و اولویتها کیفیت مصرف را شکل میدهند. استاندارد کمیت مصرف هم مصرف معقول و در حد نیاز است. برای نهادینه کردن فرهنگ درست مصرف استفاده از آرمانهای دینی و الگوهای رفتاری بزرگان و اولیای دین ضرورت دارد. برگشت به هویت اسلامی ایرانی متعادل و معتدل، و اجازه رشد دادن به رفتارهای بومی که با اسراف وتبذیر بیگانه بوده است، ضرورت دارد. فرهنگ کنونی مصرف و مصرف بیرویه در سطح فردی، سازمانی و اجتماعی و ملی ناشی از محرکها و انگیزههایی است که ریشه در خواست دیگران برای دسترسی به بازارهای مصرف داخلی دارد و با عزت و بزرگمنشی مربوط به خودباوری واعتماد به نفس ملی بیگانه است؛ رفتاری انحرافی که ناشی از خودکمبینی در حوزه فردی و تامین کننده منافع بیگانگان در سطح سیاسی است و کالاپرستی وتنزل اخلاقی مزمن در سطح جامعه را در پی دارد. چنین روندی به ویژه در سازمانها و ادارات که با اموال و بودجههای دولتی و عمومی اداره میشوند، درمانی بهنگام میطلبد. درمان رفتار مسرفانه، ضرورتی اجتنابناپذیر است و آسیبشناسی آن و ارائه مهندسی فرهنگی و استفاده از جامعهپذیری دینی و فرهنگپذیری دینی و بومی برای دوری از اسراف و تبذیر امری لازم است.
Machine summary:"در کنار برنامهریزی و توجه به بهرهوری و استفاده اصولی از نیرو، امکانات و زمان، جامعهپذیری و فرهنگپذیری این مواهب در خانوادهها، مدارس، مساجد، منابر و سازمانها نیز باید با تکیه بر آموزههای دینی و اسلامی مورد توجه جدی قرار گیرد تا به عنوان فرهنگ و ارزش در اعماق وجودی افراد نهادینه شده، شکل دستورالعمل و رفتار به خود گیرد. 2. سطح سازمانی؛ نکات ذیل برای نهادینه شدن فرهنگ صرفهجویی در سطح و سازمان پیشنهاد میشود: - استفاده از نیروی انسانی ماهر و متخصص با استناد به تخصصهای مورد نیاز و با در نظر گرفتن شایستهسالاری به منظور اجتناب از آزمون و خطا و دوبارهکاری ونیل به اصل مهم صرفه جویی در وقت و هزینه و بهرهوری بیشتر؛ - برنامهریزی منظم، دقیق و بودجهبندی دقیق، مبتنی بر انصاف، بهرهوری و پرهیز از برنامههای تجملاتی پرهزینه و کمبازده ؛ - دقت و توجه جدی به تصمیمگیریهای کلان سازمانی که نیاز به صرف هزینههای سنگین دارد؛ - اجتناب از خرجهای غیر ضروری مانند دکوراسیونهای تزیینی و اشرافی، برگزاری سمینارها ، همایشها و جلسات غیر ضروری و ناکارآمد ، پرهیز از خرجهای اضافی و تشریفاتی در همایشها، و جلسات ضروری؛ - انجام امور در حداقل زمان لازم وتکریم ارباب رجوع، ایجاد نظامهای گردش کار اداری در سازمانها و ادارات در جهت جلوگیری از مصرف بیش از حد تجهیزات و وسایل اداری؛ - حذف تشریفات مازاد اداری وهزینههای غیر ضروری جاری؛ 3."
- Download citation file :
-
(پژوهیار,
,
,
)
-
-
![87](/view/entityimage/pageimage/hsn.gif?articleid=914991&number=35&pagenumber=87&language=en)
جست و جو در قاموس نور
تحتاج دخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.
إن كنت لا تقدر علی شراء الاشتراك عبرPayPal أو بطاقة VISA، الرجاء ارسال رقم هاتفك المحمول إلی مدير الموقع عبر
webmaster@noormags.com
.
You need Sign in to view the content of the article. If you are not a member, proceed from part Sign up.
If you fail to purchase subscription via PayPal or VISA Card, please send your mobile number to the Website Administrator via
webmaster@noormags.com
.