Abstract:
این پژوهش با هدف نقد و بررسی رویکرد پیشرفتگرای تربیت شهروندی[1] و مشخص کردن دلالت های مهم آن برای برنامه ی درسی انجام شد. علاوه بر این تحلیل جایگاه رویکرد پیشرفتگرای تربیت شهروندی در برنامه ی درسی دوره ی ابتدایی کشور نیز هدف این پژوهش بوده است .در این پژوهش از روش توصیفی و نیز روش تحلیل محتوا، به منظور تحلیل برنامه ی درسی علوم انسانی دوره ی ابتدایی استفاده شده است.جامعه ی آماری پژوهش در بخش تحلیل محتوا، شامل برنامه ی درسی مورد نظر در دوره ی ابتدایی کشور بوده است؛ که به روش نمونه گیری هدفمند، برنامه ی درسی علوم انسانی پایه های چهارم و پنجم ابتدایی به منظور جمع آوری و تحلیل یافته ها انتخاب و بررسی شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات ، سیاهه های تحلیل هدف ها، سیاهه ی تحلیل محتوای کتاب ها و سیاهه ی تحلیل محتوای کتاب های راهنمای معلم بود. که پس از مطالعه ی مبانی نظری و پیشینه، و نیز بر اساس طرح پیشنهادی ، تهیه و تدوین شد. روایی آن توسط استادان دانشگاه (که در حوزه ی تربیت شهروندی مطالعه داشته اند) تعیین شد. واحد تحلیل ، جمله های مندرج در متن کتاب های درسی ، متن هدف ها و کتاب های راهنمای معلم بوده است. در بخش تحلیل محتوا مهم ترین یافته ها نشان دهنده ی آن است، که در مجموع در هدف ها ، میانگین میزان همخوانی هدف های مورد بررسی با هدف های پیشنهادی تربیت شهروندی پیشرفتگرا در حد 21.93 درصد است که از توجه ناچیز نشان دارد. در تحلیل محتوای کتاب های مورد بررسی میانگین میزان همخوانی 3.87 درصد، و در کتاب های راهنمای معلم نیز میانگین میزان همخوانی 1.70 درصد بوده است؛ که در این بخش ها نیز از کم توجهی به مولفه های تربیت شهروندی پیشرفتگرا در برنامه ی درسی مورد بررسی نشان دارد.
The aim of this study a critical analysis of progressive citizenship education approach، highlighting its evidence، and examining its status in Iran’s elementary school curriculum. Used method was made of a descriptive approach and content analysis to critically examine the relevant curriculum content. The samples of the content analysis involved fourth and fifth grade curricular textbooks sampled purposively from the elementary textbooks of humanities. Data collection instruments included objective an inventory of objectives analysis، inventory of textbook content analysis and am inventory of teacher's books content. Their validity was established by professors who have researched citizenship education. The unit of analysis involved sentences contained in the body of textbooks، objectives، as well as in teacher’s guides. The content analysis of the objectives، most importantly، indicated that there was in the average of 21.93 percent agreement between the objectives analyzed and those suggested by progressive citizenship education which falls short of a desirable an average. indices extracted from textbooks analysis showed in average agreement of 3.87% and these obtained from teachers book provided an average of 1.70%، both of which are too low to fulfill the goals of citizenship education great extent by the curriculum.
Machine summary:
"بر این اساس و با توجه به وضعیت اجتماعی و شهروندی امروز ایران و فقدان تحقیقهای لازم در این حوزه،عنوان پژوهش حاضر«نقد و بررسی پیشرفتگرای تربیت شهروندی در برنامهی درسی دورهی ابتدایی ایران»انتخاب شد؛تا ضمن اینکه از جنبهی نظری ابعاد و مؤلفهها و رویکرد پیشرفتگرا یا فعال،تربیت شهروندی را مورد بررسی قرار میدهد،هدفهای دورهی ابتدایی و کتابهای {o(1)- noitacudE pihsnezitiC o} {o(2)- sreymiP & yksnerugahcS o} {o(3)- anamoH o} {o(4)- atruP o} درسی دورهی ابتدایی را(که منبع تجربهها و فرصتهای یادگیری دانشآموزان است)از جهت به کارگیری مؤلفههای مطرح در رویکرد پیشرفتگرای تربیت شهروندی نیز مورد بررسی قرار دهد.
پرسش دوم پژوهش:در هدفهای دورهی ابتدایی چگونه و به چه میزان به تربیت شهروندی فعال توجه شده است؟ به منظور تحلیل هدفها،کتابهای راهنمای معلم موجود و راهنمای برنامهی درسی کتابهای علوم انسانی پایههای چهارم و پنجم ابتدایی مورد بررسی قرار گرفتند.
پرسش سوم پژوهش:آن بود که در کتابهای درسی دورهی ابتدایی به چه میزان به رویکرد پیشرفتگرای تربیت شهروندی توجه شده است؟ تحلیل محتوای دو کتاب بخوانیم و بنویسیم پایهی چهارم و پنجم آنچنانکه اطلاعات به دست آمده نشان میدهد از مجموع 2622 جملهی مندرج در کتاب بخوانیم و بنویسیم پایهی چهارم ابتدایی،201 جمله در ارتباط با مؤلفهها و بعدهای تربیت شهروندی فعال بوده است(تعداد جملههای مذکور در بعد شناختی 146 مورد،در بعد عاطفی 16 مورد و در بعد عملکردی نیز 39 مورد بوده است)آنچنانکه گویاست،بیشترین فراوانی در بعد شناختی است."