Abstract:
در این نوشتار، کوشش شده است معانی مجازی به عنوان بعدی از ابعاد بیکران قرآن کریم ـ که در برگردان متن به زبانهای فارسی و به ویژه انگلیسی مترجم را در جهت شفافیت معنایی یاری میدهد ـ با ذکر سی مورد همراه با ترجمه فارسی و انگلیسی آنها بررسی شود.در این راستا، ترجمههای فارسی قرآن کریم از مهدی الهی قمشهای، محمدمهدی فولادوند،علی مشکینی و ناصر مکارم شیرازی و نیز برگردان انگلیسی آربری، ایروینگ، پیکتال ویوسف علی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این مطالعه تطبیقی چنین است:
الف ـ در بیشتر موارد ، مترجمان در انتقال سازوکار بلاغی زبان مبدا به لحاظ ویژگیهای زبانهدف ناتوانند.
ب ـ کنایه در تمام زبانهای دنیا وجود دارد، ولی کنایههای زبان عربی باکنایههای زبان فارسی و به خصوص زبان انگلیسی مطابقت نمادین ندارند. ج ـ ابرام مترجمان در انتقال شکل، گاه آنها را از انتقال معنای هدف ناتوان ساخته است. د ـ در بسیاری از موارد، معنا بدون در نظر گرفتن موقعیت ارتباط به گویشور زبان هدف انتقال یافته است.
هـ ـ توجه بیشتر مترجمان به روساخت ، باعث گرتهبرداری معنایی و لفظی شده است. و ـاطلاعات انتقال داده شده به زبان هدف بدون توجه به عوامل ارتباط، پیشتصورات،زمینههای روانشناختی، فرهنگی، جغرافیایی و عوامل تاثیرگذار در انتقال معنای وضعی، صورت گرفته است. زـ مترجمان، فرایند سخن و تظاهر صوری آن را در بسیاری از موارد بهجهت اینکه آنها زیربنای نظری زبانشناسی نداشتهاند، در ترجمه لحاظ نکردهاند. پیشنهادمیشود مترجمان قرآن کریم قبل از اقدام به ترجمه در فرایند رمزگشایی، ضمن آشنایی باعلوم بلاغی زبان عربی و سیاق کلامی، مفاهیم را از طریق ژرفساخت درک و تاویل نمایند ومعادلسازی را بر اساس صنعت بلاغی موجود و متعارف زبان هدف انجام دهند.
Machine summary:
"(الهیقمشهای) روزی که کودکان را پیر میگرداند، (فولادوند) روزی که کودکان را (از شدت هول) پیر سپیدمو کند (مشکینی) در آن روز که کودکان را پیر میکند (مکارم) a day that shall make the children grey headed (Arberry) the day which will turn children into greybeards (Irving) the day which will turn children grey, (Pickthall) a Day that will make children hoary-headed- (Yusuf Ali) در این آیه از مجاز عقلی استفاده شده و شباهتی که فعل «یجعل» به گروهواژه «الولدان شیبا»نسبت داده است مخاطب را به تفکر و دوراندیشی و نیز عاقبت کار وا میدارد که چگونهکودکان پیر میشوند.
[چرا که] دلهایی دارند که با آن] حقایق را] دریافت نمیکنند، (فولادوند) زیرا که دلها دارند ولی (حقایق را) بدان نمیفهمند، (مشکینی) آنها دلها[=عقلها]یی دارند که با آن (اندیشه نمیکنند، و) نمیفهمند (مکارم) they have hearts, but understand not with them (Arberry) they have hearts they do not understand with (Irving) having hearts wherewith they understand not (Pickthall) They have hearts wherewith they understand not (Yusuf Ali) ملاحظه میشود که بجز ترجمه مکارم که در آن پس از ذکر واژه دلها، بین دو قلاب کلمهعقل به عنوان معادل قلوب آورده شده است، هیچ یک از ترجمهها معنای مجازی را به کارنبردهاند.
(الهیقمشهای) [هان] امر خدا در رسید، (فولادوند) فرمان خدا (درباره پیروزی اسلام و عذاب مشرکان) فرا رسید (مشکینی) فرمان خدا (برای مجازات مشرکان و مجرمان،) فرا رسیده است (مکارم) God's command comes (Arberry) God's command is coming (Irving) The commandment of Allah will come to pass, (Pickthall) (Inevitable) cometh (to pass) the Command of Allah (Yusuf Ali) تمام ترجمههای فوق به سبب توجه به فرایند تبدیل فعل گذشته به آینده موفق بودهاند، ولی «أمر الله» را حقیقی معادلسازی کردهاند."