Abstract:
اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به صراحت حفاظت از محیط زیست را یک وظیفه عمومی بیان داشته، اما علی رغم این تصریح قانونی وضعیت محیط زیست در ایران به شدت نگران کننده است؛ به طوری که بنا بر گزارش شاخص عملکردی محیط زیست در سال 2006، رتبه ایران از میان 133 کشور جهان با عدد شاخص 70 در مقام 53 قرار گرفته است. در دوره ارزیابی بعدی در سال 2008، رتبه عملکرد محیط زیست ایران با 15 پله نزول به 68 می رسد و در آخرین رده بندی در سال 2010 نیز محیط زیست ایران با 10 پله نزول دوباره و امتیاز اندک 60 به رتبه 78 تنزل یافته است. انتشار این آمارهای رسمی این نکته را به ذهن متبادر می کند که بازیگران عرصه محیط زیست ایران اعم از توده های مردم، جامعه دانشگاهی، بنگاه های اقتصادی و در راس همه دولت در زمینه حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از گسترش تخریب و آلودگی آن ناموفق بوده اند. با اندکی کاوش می توان دریافت که یکی از مهم ترین مشکلات و موانع موجود در عرصه حفاظت از محیط زیست در ایران، نبود آگاهی و اطلاعات در میان تمامی لایه های اجتماع است. بدین منظور در قوانین مختلف برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، دولت موظف به تقویت و توانمندسازی سازوکارهای لازم جهت گسترش آموزش های عمومی و تخصصی در زمینه محیط زیست شده است. این تحقیق در صدد نشان دادن نقش و کارکرد آموزش در حفاظت از محیط زیست و رویکرد ایران نسبت به نهادینه سازی چنین آموزشهایی است.
Machine summary:
"بهرهمندی از دانشی فراگیر و سازمانیافته باعث میشود که انسان از روابط میان رخدادها آگاه شده و با تدبیر تمهیدات لازم از وقوع حوادث ناگوار جلوگیری نماید و یا حداقل از میزان خسارات آن بکاهد،بنابراین آموزشهای زیستمحیطی با ایجاد آگاهی در میان اقشار جامعه میتواند از میزان قدرت تخریبگری و یا بیتفاوتی آنان نسبت به محیط زیست کاسته و تکتک افراد جامعه را به عنصری برای پیشگیری از تخریب بدل نماید،لذا این موضوع بدیهی به نظر میرسد که آموزش به منزله نخستین سنگبنای اصل طلایی پیشگیری است.
معمولا سازمانهای غیر دولتی زیستمحیطی جهت تحقق اهداف خود اقدامات زیر را انجام میدهند: -اطلاعرسانی و آگاهسازی درباره مسائل و موضوعات زیستمحیطی محلی و منطقهای؛ -اشاعه شیوههای پایدار در تولید و مصرف از طریق مبارزه با تخریب محیط زیست و تلاش به منظور اصلاح الگوهای ناپایدار تولید و مصرف و تصحیح و بهینهسازی روشها؛ -بسیج،نهادینه کردن و سازماندهی مشارکتهای مردمی؛ -گسترش نظات عمومی برپروژهها و مسائل زیستمحیطی؛ -ایجاد و گسترش،تقویت هماهنگی بین بخشهای دولتی و مردمی ذیربط با مسائل زیستمحیطی؛ -ارتقای سطح دانش اعضاء در زمینه محیط زیست از طریق برگزاری کارگاههای آموزشی و سمینارهای علمی و واحدهای تفریحی و آموزشی؛ -انتشار نشریه،جزوه،فیلم،نوارهای آموزشی و خبری به منظور انعکاس موضوعهای مربوط به حفاظت محیط زیست؛ -انجام پروژههای تحقیقاتی و اجرایی در زمینه حفاظت محیط زیست(ایمانی جاجرمی،1381،ص 29).
تشکلها در تحقق رهیافت آموزش محیط زیست نقش اساسی دارند و به همین دلیل نیز دستور کار 21 به طور صریح مقرر میدارد:«سازمانهای غیر دولتی میتوانند سهم مهمی در طراحی و ایجاد برنامههای آموزشی داشته باشند و باید این سهم مورد توجه قرار گیرد."