چکیده:
کتاب مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن اثری ارزشمند از آیت الله سید عبدالاعلی موسوی سبزواری در حیطه تفسیر قرآن کریم است که تاکنون از مجموع شصت جلد آن، دوازده جلد به زیور طبع آراسته شده است. از جمله موضوعاتی که مفسر در این کتاب ارزشمند به آن پرداخته، مبحث تاریخی آیات قرآن و توجه به داستان های قرآنی در این زمینه است. از سوی دیگر تفسیر گران قدر فی ظلال القرآن، نوشته سید قطب نیز از جمله تفاسیر ارزشمندی است که رویکردی ادبی و تربیتی دارد و مفصل به مبحث داستان های قرآنی پرداخته است. در مقاله حاضر تلاش بر آن است تا هدف از بیان داستان های قرآنی از دیدگاه سید عبدالاعلی موسوی سبزواری ـ در حجم چاپ شده تفسیر مواهب الرحمن ـ و سید قطب بررسی شود. در این راستا نخست، به تعریفی مختصر از داستان و عناصر آن پرداخته، آن گاه تفاوت های قصه در قرآن و قصص قرآنی با داستان های تاریخی از دیدگاه آیت الله سبزواری، سید قطب، علامه طباطبایی و برخی از علمای حیطه تفسیر، در کنار برخی آرای مورخان بیان شده و در نهایت نیز داستان های قرآنی و اهداف آن از دیدگاه آیت الله سبزواری و سید قطب بررسی شده و در این راستا نتایجی به دست آمد. رویکرد دینی ارزشی دو مفسر به قصص قرآنی، دید فرازمانی و فرامکانی به حوادث تاریخی، هدایت محوری قصص قرآنی از نظر هر دو مفسر، ویژگی تکرار شوندگی در قصص قرآنی و... از جمله مهم ترین نتایجی است که در این زمینه بررسی شده و اثبات می گردد
خلاصه ماشینی:
در باب ارزش تاریخ از نگاه مفسران ، یادآوری این نکته ، پیش از ورود به مبحث اصلی ضروری می نماید که داستان های وارد شده در قرآن ، از نظر آیت الله سبزواری و سید قطب – همان گونه که علامه طباطبایی نیز بدان اشاره نموده و در ادامه خواهد آمد - از باب حکایت گری و قصه گویی صرف نیست .
٥. دیدگاه آیت الله سبزواری و سید قطب درباره داستان های قرآنی در کتاب مقایسه قصص در قرآن و عهدین درباره قصه از دیدگاه قرآن چنین آمده است : «قصه در نگاه قرآن عبارت است از بیان ماجراهای گذشته ، برای عبرت گرفتن و پیگیری و بیان یک حقیقت تاریخی از زوایای گوناگون ، در جهت شکوفایی انسان ، از بعد هدایتی آن » (اشرفی، ١٣٨٢ هـ ش : ٨٨).
حکایت های وارد شده در قرآن به صورت وقایع نگاری جزئیات زندگی نیست ؛ وقایع بیان شده نیز به آن دسته از حوادثی که تنها در حوادث تاریخی بعد تأثیر داشته ، منحصر نیست ؛ بلکه بیان این داستان ها از آن جهت است که در نهایت از آنها نکته ای اخلاقی- انسانی و تربیتی استخراج شود.
ایشان بر این عقیده است که قرآن از تاریخ و داستان های تاریخی به عنوان یک وسیله استفاده کرده و از آن در جهت رسیدن به هدف الهی که همان هدایت انسان و بیان نکته های تربیتی بوده ، بهره جسته است .