چکیده:
خط و نظام نوشتاری به کار رفته در متون فارسی میانه زرتشتی یا همان خط پهلوی به دلیل نواقص و مشکلات بسیاری که داشته، چه در زمان رواج و کاربردش در نگارش آثار و متون فارسی میانه و چه در حال حاضر که این متون مورد بررسی و پژوهش قرار می گیرند، همواره باعث بدفهمی ها و قرائت های اشتباه فراوان شده است. این ابهامات خط و عدم درک کامل و دقیق متن باعث شده تا مولفان و کاتبان گذشته و پژوهندگان کنونی گاه جهت رفع ابهام از واژه ها و توجیه برداشت و قرائت خود دست به پرداختن افسانه هایی بزنند که پشتوانه و اساسی ندارند. در این نوشتار، پس از مروری بر صورت های نگاشته شده نام سرزمین سغد در متون پهلوی و ارائه پیشنهادی در نحوه واجنویسی یکی از این صورت ها به صفت «هفت آشیان»، که در مورد این سرزمین در متن پهلوی شهرستانهای ایران و در کتاب زین الاخبار گردیزی آمده، پرداخته شده است و در نهایت صفت «هفت آشیان» صورتی تحریف شده از برگردان واژه اوستایی suγδō.šayanaبه حساب آمده است. صورت اوستایی با پشت سر گذاشتن تحولات آوایی در زبان فارسی میانه به صورت suwdōšayan درآمده، ولی به علت عدم آگاهی کاتبان از آن و شباهت نگارشی آن در خط پهلوی باhaftāšyān ، در دستنویس های پهلوی و متون پس از اسلام به واسطه این واژه اخیر پس زده شده و به کلی متروک شده است.
خلاصه ماشینی:
"اما در برابر ادلۀ ارائه شده در بالا به نظر میرسد که در متن اصلی واژة xwadayan وجود داشته است ، زیرا اولا جاماسپ آسانا هیچ ابزار دیگری جز همین xwadayan برای تغییر دو صورت دیگر در دست نداشته است و تنها دست آویز او برای تغییر آن دو همین واژه بوده است ، و دیگر این که با مراجعه به روایت گردیزی میتوان تأثیر صورت پهلوی را به وضوح در آن ملاحظه کرد: «سغد را هفت آشیان خوانند که هفت ملک (=xwaday) آنجا بنا کردند.
(دستنویس K٢٠=) سغد چگونه هفت آشیان شد؟ (تحلیل زبانی ـ خطی نام سرزمین سغد در متون پهلوی ) 1 محمدحسن جلالیان چالشتری استادیار گروه فرهنگ و زبان های باستانی دانشگاه تبریز (از ص ٢١ تا ص ٣٤) تاریخ دریافت مقاله : ٠٥/٠٨/ ٩٥؛ تاریخ پذیرش مقاله : ٩٥/٠٦/٢٠ چکیده خط و نظام نوشتاری به کاررفته در متون فارسی میانۀ زرتشتی یا همان خط پهلوی به دلیل نواقص و مشکلات بسیاری که داشته ، چه در زمان رواج و کاربردش در نگارش آثار و متون فارسی میانه و چه در حال حاضر که این متون مورد بررسی و پژوهش قرار میگیرند، همواره باعث بدفهمیها و قرائت های اشتباه فراوان شده است ."