چکیده:
این جستار به بررسی تأثیرپذیری جعفر ابراهیمی از مضامین قرآنی در اشعار کودکانه میپردازد. به همین منظور، با تبیین مضامین قرآنیِ متجلّی در اشعار ابراهیمی و بررسی کارکرد آنها، در پیِ پاسخ دادن به این دو پرسش است که هدف از کاربردِ مضامین قرآنی در شعر کودک چیست و کدام مضامین بیشترین کاربرد را دارد. با توجه به بررسی انجام شده، میتوان گفت که مضامین قرآنی، بخشی از محتوای اشعار کودکانهی ابراهیمی را تشکیل میدهد که با هدف القای آموزههای اسلامی، شناساندن بزرگان دین و آمادهسازی کودک برای انجام وظایف دینی استفاده میشود. ابراهیمی با الهامگیری از قرآن کریم سعی دارد کودک را با دین و اندیشههای دینی آشنا کند و از آنجا که مخاطب هنوز به مرحلهی تکامل ذهنی و درک مفاهیم انتزاعی نرسیده است و قادر به قضاوتهای اخلاقی نیست، از مضامین قرآنی متناسب با رشد فکری کودک و فراخور ذوق و درک او بهره گرفته است. ابراهیمی به خداشناسی بیش از سایر مضامین توجه دارد و سعی کرده است با استفاده از تمثیل طبیعت صفات ثبوتی و جمالی خداوند را توصیف کند. این پژوهش با بررسی 15مجموعه شعر جعفر ابراهیمی و بهرهگیری از جدولهای آماری، به شیوهی تحلیلی – توصیفی انجام گرفته است. [5]
خلاصه ماشینی:
"ابراهیمی در شعر زیر، با الهام از آیهی شریفهی«والله الذی أرسل الریاح فتثیر سحابا فسقناه إلی بلد میت فأحیینا به الأرض بعد موتها کذلک النشور »﴿فاطر/۹﴾ زنده شدن مردگان را برای کودکان به تصویر کشیده است و از توصیف طبیعت و تمثیل حیوانات، بهره گرفته است؛ از آنجا که کودکان اشتیاق فراوانی به طبیعتگرایی و داستان حیوانات دارند و استفاده از این مضامین بهتر میتواند مفهوم قرآنی معاد را ملموس کند: گنجشکها بر شاخه روییدند/ یک معجزه است این، ساده و زیبا/ خورشید لبخندی بر آنها زد/ این هم دلیل روشنی بر ما/ ابر آمد و خورشید را پوشاند/ گنجشکها از شاخهها رفتند/ یک معجزه انگار پیدا شد/ خورشید و گنجشکان کجا رفتند؟/ زد رعد و برقی آسمان ناگاه/ در شهر، باران و تگرگ آمد/ باد آمد و طوفان و غوغا شد/ ناگاه گویی وقت مرگ آمد/ بعد از زمانی ابرها رفتند/ توفان وحشتناک هم خوابید/ در آسمان خورشید پیدا شد/ با مهربانی باز هم تابید/ هر یک از اینها معجزه است، آری/ هر یک از آنها مثل یک پند است، خورشید و باران و تگرگ و باد/ هر یک نشانی از خداوند است(ابراهیمی،1386: 40) همچنین در شعری دیگر، با الهام از آیهی شریفهی «إن فی خلق السماوات والأرض واختلاف اللیل والنهار لآیات لأولی الألباب»﴿آل عمران/۱۹۰﴾ با اشاره به دگرگونیهای طبیعت، به طور غیرمستقیم، معاد را در ذهن کودکان تداعی میکند: باز باغ سیب خرم میشود/ هر طرف باز آفتابی میشود/ ابرهای سرد کم کم میروند/ آسمان هم باز آبی میشود/ میشود تکرار باز این فصلها/ هر کدامش، درسی از سوی خداست/ باغ را فصلها اندیشه کن/ در درخت سیب هم بوی خداست(ابراهیمی، 138۱: 22) - مقام والای شهادت با شروع جنگ تحمیلی تحول در محتوای شعر کودک، شکل بارزتری به خود گرفت و شاعران برای حفظ آرمانها و ارزشهای انقلاب و دفاع مقدس به بازتاب آن در شعر پرداختند؛ لذا با تآثیرپذیری از مضامین قرآنی، به جایگاه و ارزش شهادت پرداختند."