چکیده:
شناخت و بررسی امکانات و تواناییها و در پی آن تعیین سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی نخستین گام در فرایند برنامهریزی و توسعه چنین نواحی به شمار میرود. در فرایند برنامهریزی و توسعه نواحی روستایی شناخت نواحی از لحاظ وضع موجود و سطح توسعهیافتگی، بررسی تفاوتهای محلی و ناحیهای در زمینه توسعه، تبیین عوامل مؤثر در توسعه و نهایتاً تلاش برای حل مسائل و مشکلات و تأمین نیازها در راستای تعدیل نابرابری ها موجود از اهمیت خاصی برخوردار است. لزوم شناسایی نواحی و روستاهای محروم به منظور برنامهریزی جهت تخصیص بهینه امکانات و خدمات، در جهت کاهش و یا رفع فقر، محرومیت و نابرابریهای ناحیهای برای رسیدن به توسعه (پایدار) امری ضروری است. در پژوهش حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روش , VIKORو مدل پرسکات آلن به وضعیت برخورداری سکونتگاههای روستایی استان اردبیل (به عنوان جامعه آماری تحقیق) نماگرهای آموزشی، بهداشتی- درمانی، ارتباطات و حمل و نقل، بازرگانی و خدمات و سیاسی – اداری مورد بررسی قرار گرفته است. در مجموع نماگرهای توسعه بعد از قالب بندی در مدل پرسکات آلن نشان میدهد: سکونتگاههای روستایی شهرستان اردبیل در سطح توسعهیافته (/81 < Fi ≤1)، شهرستان مغان در سطح نسبتاً توسعهیافته (/61 < Fi ≤ /80)، شهرستانهای نیر، پارسآباد، خلخال، نمین، موثر و مشکین شهر در سطح در حال توسعه (/41 < Fi ≤ /60) و شهرستانهای سرعین و بیلهسوار در سطح نسبتاً در حال توسعه (/21 < Fi ≤ /40) میباشند. در برآیند تحلیل شکاف توسعه، باید به بازتاب عواملی از جمله ساختار مدیریتی متمرکز، عوامل محیطی، نارساییهای نظام برنامهریزی فضایی اشاره کرد.
خلاصه ماشینی:
در پژوهش حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روش VIKOR ,و مدل پرسکات آلن به وضعیت برخورداری سکونتگاه های روستایی استان اردبیل (به عنوان جامعه آماری تحقیق ) نماگرهای آموزشی، بهداشتی- درمانی، ارتباطات و حمل و نقل ، بازرگانی و خدمات و سیاسی – اداری مورد بررسی قرار گرفته است .
بر همین اساس در تحقیق حاضر سعی شده است با انتخاب روستاهای استان اردبیل به عنوان مطالعه موردی و در فرآیند استفاده عملیاتی از مدل VIKOR به سؤالات ذیل پاسخ داده شود: · وضعیت سطح توسعه یافتگی روستاهای استان اردبیل لحاظ نماگرهای آموزشی، بهداشتی – درمانی، بازرگانی و خدمات ، ارتباطات و حمل و نقل و سیاسی- اداری و غیره در چه وضعیتی قرار دارد؟ · رتبه بندی شهرستان های استان به لحاظ نماگرهای مذکور در چه وضعیتی است ؟ مبانی نظری و پیشینه پژوهش : در جهان کنونی توسعه همه جانبه با سرعتی بسیار شدید در حال گسترش است و گسترده عظیم بشری را در تمام نقاط عالم تحت تأثیر قرار داده است .
تجزیه و تحلیل مؤلفه های مورد مطالعه : مؤلفه آموزشی: در بخش نماگر آموزشی با تعداد ١٣ شاخص به ارزیابی سطح برخورداری روستاهای هر یک از شهرستان های استان اردبیل اقدام شده است ، همه شاخص ها به صورت افزایشی مطلوب (مثبت ) مورد استفاده قرار گرفته اند، جدول شماره ٤ به تجزیه و تحلیل داده های مؤلفه آموزشی اشاره دارد.