چکیده:
بیگمان، آموزههای عرفانی از مهمترین اصول دینی و مذهبی هر آیینی است. مساله وحدت وجود از جنجالیترین موضوعات عرفان اسلامی است که از زوایای مختلف مورد بحث و مجادله قرار گرفته و میتوان آن را جمعالجموع نگرشهای دینی به شمار آورد. از آن جا که نگرش و جهانبینی عرفانی با نظریه وحدت وجود متکامل میشود، نگارنده، این بحث را مبنای کار خود قرار داده و سعی خود را بر آن نهاده تا به شرح و تفسیر شکلگیری این نظریه پرداخته شود و بدین منظور نظریات واضع این علم، محیالدین بن ابن عربی، و به دنبال آن شاعر مورد نظر، صائب تبریزی، مورد بررسی قرار گرفته است. صائب از شاعران سبک هندی است که بسیار به این موضوع در دیوان خود پرداخته و وحدت را از پایههای اصولی جهان علی و معلولی میداند.
Certainly, the social behavior of human beings and the manner of their behavior against each other and the importance of religion and faith role have been studied continuously. In addition to, one of the most important secrets of poet permanency and stability in future thoughts is depend on his usage of universal human purports. The poem of Saeb period is a humanity poem. His audience has been people; he has talked with them friendly and sympathized with them. The purpose of Saeb in the tendency of theses purports has been paying to regular life problems in different dimensions that according to his Divan, the reflection of social problems have been distinct and obvious from different aspects. This essay studies the religious and theosophical aspects further which are the sociological matters of one literary work.
خلاصه ماشینی:
صائب از شاعران سبک هندی است که بسیار به این موضوع در دیوان خود پرداخته و وحدت را از پایههای اصولی جهان علی و معلولی میداند.
عرفان، وحدت وجود، ابن عربی، صائب پیشگفتار از بحث انگیزترین مسالههای مورد چالش و اختلاف، نظریه وحدت وجود است که همه گرایشات عرفانی در نهایت، هدف خود را بیان زوایای مختلف و رسیدن به این نظریه میدانند.
» (سجادی، 1341: 483) عرفان صائب در مورد عرفان صائب، نظریههای متفاوتی وجود دارد و نویسندگان او را حکیم، فیلسوف، اندیشمند یا عارف میدانند، اما نظر خود صائب این است که شعر او عرفانی و به پیروی از مولوی سروده است.
» (اسکویی، 1384: 232) با نظر به مطالب فوق میتوان گفت که صائب، به نوعی عرفان را تکیه گاه و محل آرامش انسان جویای حقیقت میداند و خود را با رعایت مسائل شریعت و به مدد عرفان از وابستگی و تعلق خاطر به دنیای فانی رها ساخته و بیتهای بسیاری در نکوهش دنیا و عدم وابستگی به آن سروده است: نیست دیگری ز دنیا بنده تسلیم را آتش نمرود، گلزار است ابراهیم را (صائب، 1373، ج1: 400) آه و افسوس است صائب، حاصلموج سراب دامن دنیای بی حاصل نمی باید گرفت (همان، ج3: 263) مضمون وحدت وجود در دیوان صائب عقیده وحدت وجود در اشعار عرفانی صائب، جایگاه والا و ارزشمندی دارد که از مهمترین اصول آن اشاره میشود به: الف) همه عالم هستی از تجلی آن وجود مطلق، صادر شده است.