چکیده:
خشکسالی[ پدیده ای نامطمئن، غیر قابل پیش بینی، پدیده ای وخامت بار اقلیمی، متناوب و منطقه ای است که با ایجاد کمبود آب در هوا و خاک بر تولیدات و عملکرد محصولات کشاورزی و تولید برق در نیروگاههای برق آبی تاثیر گذاشته و با ایجاد قحطی و گرسنگی بر شرایط اقتصاد معیشتی بر شرایط رفاهی و بهداشتی جامعه نیز آسیب های جبران ناپذیری را وارد می کند. برآورد زمان وقوع و پیش بینی شدت و نوسانات وقوع این پدیده در جلوگیری از اصابت ها و تخریب های اقتصادی و اجتماعی از اهمیت زیادی برخوردار است. یک خشکسالی ملایم ولی طولانی مدت ممکن است بیشتر از یک خشکسالی کوتاه مدت و شدید، بر اقتصاد یک منطقه و یا یک کشور آسیب برساند. این تحقیق تلاش می کند تا با استفاده از روش موازنه طبیعی آبی تورنت ویت، وضعیت تعادل آبی ایستگاه سینوپتیک تهران را برای مدت 59 سال (2015-1951 میلادی و یا 1394-1330 شمسی) متوالی را بررسی نموده و با برآورد تعداد دفعات وقوع خشکسالی، شدت آنها را نیز اندازه گیری کند. با بکارگیری این روش نشان داده شده است که در هر دوره میزان کمبود و یا مازاد آب درچه ماههائی از سال وجود داشته و با تعیین شاخص خشکی و انحراف معیار آن از میانگین متوسط، مشخص شده است که ایستگاه تهران در هر دهه حداقل یک بار مواجه با پدیده خشکسالی گردیده و از سال 2000 میلادی به بعد بر تعداد دفعات وقوع آن افزوده شده است. حادترین وقوع این پدیده مربوط به سال 2008 میلادی می باشد که پیش درآمدی بر بروز آلودگی گردو غبار شهر تهران در سال 2010 میلادی بوده است.
Drought is a random characteristic of natural phenomena, drought about by the irregular deficit or shortage of available water, affects injuriously the plant growth and reduces their yield. Drought is not a physical but a biological phenomenon and should, be defined separately for each plant species and environment .To estimate the intensity and frequency of drought will help to reduce the injurious effect of drought.
In this study we used the water-budget methods and Thornthwaite’s aridity index and its standard deviation for Tehran city of Iran during 1951-2013 to show the frequency and intensity of drought effects in this place.
The precipitation water evaporates as fast as it comes with the result that there is no accumulation of any moisture in the soil at any time of the year. The capital city of Iran, i.e., Tehran during its study period (1951-2013) experienced a total of 32 different types of droughts.
The result shows during this period this place is faced 32 times different type of drought on the five time disastrous and from the years of 2000 its severity and intensity is increased so far 2011 and 2012 the station is affected disastrous drought.
خلاصه ماشینی:
با به کارگیری این روش نشان داده شده است که در هر دوره میزان کمبود و یا مازاد آب در چه ماه هایی از سال وجود داشته و با تعیین شاخص خشکی و انحراف معیار آن از میانگین متوسط ، مشخص شده است که ایستگاه تهران در هر دهه حداقل یک بار مواجه با پدیده خشکسالی گردیده و از سال (٢٠٠٠) به بعد بر تعداد دفعات وقوع آن افزوده شده است .
بسیاری از محققان ، در بررسی پدیده خشکسالی تنها از پارامترهایی نظیر میزان بارندگی و یا درجه حرارت استفاده می کنند، ولی در این تحقیق علاوه بر به کارگیری پارامترهای مزبور، پارامترهای دیگری مانند نوع خاک، رطوبت خاک، شرایط گیاهی و اقلیمی محیط و شدت تبخیر و تعرق سازگار و ناسازگار بالقوه و بالفعل محیط که اصولا در تحلیل خشکسالی کشاورزی از مهم ترین عوامل محسوب می شوند استفاده شده است .
Nagana et al ؛١٩٥٦ ,Palmer &Penman ) روش اصلاح شده ,Abounoori) ١٩٤٩ ,Thornthwaite ؛١٩٨٨) انتخاب شده است به طور خلاصه روش های تحلیلی موجود را می توان به شرح زیر طبقه بندی نمود: i-روش آماری در این روش از اطلاعات و آمارهای موجود میزان بارندگی و یا نزولات آسمانی در هر منطقه استفاده می شود که با مقایسه انحراف معیار واقعی میزان بارندگی و درصد متوسط آن در یک دوره خاص (ماه ، فصل و یا سال )، شدت و دفعات وقوع پدیده خشکسالی ارزیابی و اندازه گیری می شود.