چکیده:
هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش توحیدگرایی در تربیت اخلاقی براساس دیدگاه علامه طباطبایی (ره) بود. روش انجام پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی و جامعه آن مجلدات تفسیر المیزان بود که به‌شیوه تحلیل متن با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند مورد واکاوی قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان داد که براساس دیدگاه علامه طباطبایی، ضمانت اخلاق در گرو اعتقاد به توحید است و از طرف دیگر پایبندی به فضایل اخلاقی با وجود اعتقاد به خدای متعال امکان پذیر است. دیگر اینکه در تربیت اخلاقی توحیدگرا، افرادی که به وجود خدایی یکتا و دارای اسماء حسنی، حکیم و مدبر ـ که انسان را برای رساندن به کمال و سعادت آفرید ـ، معتقد هستند، بینش، گرایش و کُنش اخلاقی خود را با نگاهی استوار به توحید تنظیم می‌کنند و به رنگ خدایی در می‌آورند. براساس نتایج این پژوهش «توحید در خالقیت» آثاری مانند پرهیز از احساس حقارت، دوری از تمسخر دیگران و پرهیز از عجب و خودبرتربینی، «توحید در رازقیت» آثاری مانند استغنا از غیر حق‌تعالی، زایل شدن حسادت، زایل شدن طمع و گشوده شدن باب دعا، «توحید در ربوبیت» آثاری مانند صبر در برابر مصیبت ها، توکل، رسیدن به مقام تسلیم و رسیدن به مقام رضا و خشنودی، «توحید در اطاعت» آثاری مانند اخلاص، زایل شدن ریا و شکر، «توحید در مالکیت» آثاری مانند انفاق، ایثار، زایل شدن کبر و طغیان، ادای امانت و خشوع، «توحید در استعانت» آثاری مانند توسل و توبه و «توحید در محبت» آثاری مانند انس و الفت با بندگان خدا، برخورد سالم با جاهلان و وفاداری را در تربیت اخلاقی به همراه دارد.
The aim of the present study was to investigate the role of monotheism in moral education based on the view of Allameh Tabatabai. The research was performed by descriptive-analytical method. The research community was the volume of al-Mizan Interpretation, which was analyzed using the qualitative content analysis method. The results showed that according to Allameh's view, the guarantee of morality depends on the belief in monotheism, and on the other hand, adherence to moral virtues is possible despite believing in God Almighty. Another is that in monotheistic moral education,people who believe in the existence of a single God, who created man in order to achieve perfection and happiness, regulate their moral vision, tendency and action with a firm view of monotheism They paint and paint in the color of God. Also, "monotheism in creation" works such as avoiding the feeling of inferiority,avoiding ridicule of others, avoiding wonder and self-esteem,"monotheism in secrecy"works such as abstaining from non transcendence, eradicating jealousy, eradicating greed, opening the door to prayer, "Monotheism in Lordship" works such as Patience in the face of adversity, trust, attaining the status of submission,attaining the status of contentment and contentment, "Monotheism in obedience" works such as sincerity,disappearance of hypocrisy sugar "Monotheism in ownership" such works as Charity, self-sacrifice, the disappearance of arrogance and rebellion, the payment of trust, humility,"monotheism in seeking help" works such as recourse, repentance,"monotheism in love" works such as kindness to the servants of God, healthy treatment of the ignorant and loyalty in moral education it has
خلاصه ماشینی:
مرحوم علامه طباطبایی (1374) نیز در تفسیر سوره «توحید» بیان کرده که دیدگاه ویژه قرآن در توحید افعالی این است که فاعل مطلق همه کارها در جهان خداوند است و او هیچ شریکی در فاعلیت خود ندارد.
درادامه به برخی از آثار توحید در رازقیت در تربیت اخلاقی اشاره می‌شود: الف) استغنا از غیر حق‌تعالی وقتی تربیت اخلاقی متربی را طوری پرورش دهد که باور کند رازق کل هستی خدای تعالی است، او به صلاح و فساد هر کسی آگاه است و از روی مصلحت به بعضی از بندگان امکانات کمتری داده و برای عده‌ای امکانات بیشتری قرار می‌دهد، دل تربیت‌شونده آرام می‌شود و تنها از خداوند متعال کمک می‌طلبد.
2- توحید عملی از دیدگاه علامه طباطبایی (ره)، توحيد عملى به این معنی است که انسان هر عملى را كه انجام مىدهد، صرفاً براى به‌دست آوردن ثواب خدا باشد و در حين عمل روز حساب را به‌یاد بیاورد؛ روزى كه روز ظهور ثواب‌ها و عقاب‌هاست.
درادامه به اقسام توحید عملی و عبادی و نقش آن‌ها در تربیت اخلاقی اشاره می‌شود: 2-1- توحید در اطاعت برخی از مهم‌ترین آثار توحید در اطاعت در تربیت اخلاقی بدین شرح است: الف) اخلاص عبادت صحیح، متربی متخلق به اخلاق را خالص می‌کند؛ چرا که به‌نظر علامه راه خدا همان توحيد و اخلاص عبادت براى خداى سبحان است (طباطبایی، 1374، ج 19، ص 439).
اگر تربیت اخلاقی از توحید در مالکیت پیروی کند و برنامه‌ای برای اشاعه آن داشته باشد، آن وقت متربی خداوند را مالک مطلق عالم می‌داند، دربرابر او و عظمت کبریایی او سر تعظیم فرود می‌آورد و هیچ‌وقت خودش را نمی‌بیند؛ چرا که از خود چیزی ندارد که بخواهد به آن فخر بورزد و هرچه دارد از اوست.
(
, 
, 
)
