چکیده:
خوشه صنعتی به مجموعه ای از واحدهای کسب و کار اطلاق میشود که در یک منطقه جغرافیایی و یک گرایش صنعتی متمرکز شده و با همکاری و تکمیل فعالیت های یکدیگر به تولید و عرضه تعدادی کالا و خدمات میپردازند و از چالش ها و فرصت های مشترک برخوردارند. عموما خوشه ها تعداد زیادی واحدهای اقتصادی خرد، کوچک و متوسط را در بر میگیرند که از نظر جغرافیایی این واحدها میتوانند در سطح روستا، شهر و یا شهرستان پراکنده باشند. توسعه خوشه های صنعتی نقش محوری و بارزی در سیاست های اقتصادی و صنعتی بسیاری از کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه ایفا مینماید. بیش از یک دهه است که توسعه صنعتی مبتنی بر خوشه ها، به عنوان یک استراتژی نوین مورد توجه برنامه ریزان و سیاست گذاران کشورهای صنعتی و در حال توسعه قرار گرفته است . اهمیت خوشه های صنعتی در توسعه پایدار کشور موجب گردید که استقرار کارگاه های کوچک در شهرکهای صنعتی و اختصاص محل مشخص در درون شهرکها برای اینکار یکی از هدف های سازنده شرکت شهرکهای صنعتی باشد که به منظور تکمیل زنجیره ای تولید و ارتقاع کیفیت محصولات با استفاده از فن آوریهای جدید و دانش روز و نیز کارآفرینی با توجه به زمینه خوب و کارگاه های کوچک در جذب و بکارگیری جویندگان کار، دنبال شود. در واقع خوشه های صنعتی روشی جدید از تفکر و مدیریت درباره مکان استقرار کسب و کار است ؛ بدین مفهوم که چگونه شرکت ها باید پیکره بندی شوند، چگونه نهادهایی از قبیل دانشگاه ها میتوانند به موفقیت در رقابت کمک کنند و چطور دولت ها میتوانند شکوفایی و توسعه اقتصادی را پیش ببرند. در این جستار که بر مبنای مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است برآنیم که ضمن تعاریفی از خوشه صنعتی، تاریخچه به مهمترین عوامل موثر بر ایجاد و توسعه خوشه صنعتی بپردازیم .
خلاصه ماشینی:
خوشه صنعتي عبارتست از تمرکز مجموعه اي از صنايع همگن بخشي که در يک منطقه جغرافيايي با توجه به توانمنديهاي خاص صنعتي آن مناطق گرد هم آمده و با ايجاد شبکه هاي ارتباطي منظم بين خود نه تنها قدرت چانه زني مجموعه را در تامين مواد اوليه و قطعات و ماشين آلات بالا برده اند، بلکه زمينه هاي فعال سازي فرايند يادگيري از يکديگر، ارتقاء کيفيت محصولات واسطه اي و طراحي ماشين آلات جديد و اعمال مداوم نوآوري در روش هاي توليد و محصولات جديد از يک طرف و دستيابي به مقياس هاي قابل رقابت در صحنه بين المللي را از طرف ديگر فراهم ساخته اند.
(٢٠٠١) Busenitz يک خوشه صنعتي مجموعه اي از بنگاه هاي تجاري و غيرتجاري متمرکز در يک مکان جغرافيايي در يک منطقه اقتصادي را شامل ميشود که براي توليد يک يا چند محصول نهايي مشابه و مرتبط براي کسب صرفه هاي اقتصادي بيروني با يکديگر ارتباطات عمودي و افقي برقرار نموده و ضمن رقابت با يکديگر در بسياري از موارد همکاري جمعي و اقدامات مشترک دارند.
اين مراحل عبارتند از: - تجزيه و تحليل اقتصاد محلي و منطقه اي؛ - بررسي و ارزيابي اوليه خوشه ؛ - ايجاد گروه راهبري؛ - تدوين راهکار توسعه خوشه ؛ - شناسايي و تعيين گام هاي عمده و اصلي راهکار خوشه ؛ - تدوين برنامه عملياتي؛ - نهادسازي؛ - بروز سازي برنامه راهبردي (آل عمران و همکاران ، ١٣٩٠).
In fact, industrial clusters are a new way of thinking and management about the location of business; In the sense of how companies should be structured, how institutions such as universities can help to succeed in competition, and how governments can advance prosperity and economic development.