خاطراتی از مارسل پروست الأدب والفن

"ترجمه لی‌لا سازگار هرچند حتی با یک جلد از اثر بزرگ مارسل پروست هم به درستی آشنا نیستم،و حتی‌ خود هنر این داستان‌نویس هم برایم هنری است تقریبا دور از تصور،به خاطر همان مقدار کمی از کتاب در جستجوی زمان از دست رفته،که مجال خواندنش را پیدا کردم،بخوبی‌ آگاهم که دنیای ادبیات چه موجود باارزشی را از دست داده است؛و نه تنها دنیای ادبیات‌ بلکه بیشتر این جامعهء پنهانی که،در هر دوره،متشکل از کسانی است که مایهء ارزش واقعی‌ آن عصر هستند. اما از این نکته دچار شگفتی می‌شوم که در این صفحات به نوعی نظم مشغولیت‌های‌ ذهنی برمی‌خوریم که متأسفانه پروست در آثار بعدی خود به‌ کلی آن را رها می‌کند،نظمی که این جمله از داستان تقلید عیسی مسیح که به آغاز کتاب افزوده شده است به خوبی آن را نشان می‌دهد:«تمایلات و شهوات حواس ما را به اینجا و آنجا می‌کشانند،اما پس از آنکه زمان آن گذشت از ندامت‌های‌ وجدان و بی‌بندوباری روان چه چیز عایدمان می‌شود؟» آندره ژید. ولی برداشت ما از این هم‌ فراتر می‌رفت:به نظرمان می‌رسید که مارسل پروست در کتاب در جستجوی زمان از دست‌ رفته،به ظاهر،نه تنها گذشتهء خودش،که گذشتهء ما را هم بازیافته است،به‌گونه‌ای که آن را به‌ ما پس داده و زندگی را به همان شکلی که می‌شناختیم و احساس می‌کردیم به ما بازگردانده‌ است،یعنی تجربهء معمولی روزانه را که به یاری کیمیای هنر آراسته و زیبا شده است."