طراحی مدل مفهومی ترجمۀ ماشینی بافت آگاه: رهیافتی به ترجمۀ بافت-بنیان مقالة

این پژوهش به صورت میان-رشته‌ای با الهام از مباحث بافت-بنیان در ترجمه از یک سو و با بهره‌گیری از دستاوردهای پردازش طبیعی زبان از طرفی دیگر، سعی در معرفی مدلی مفهومی برای ترجمۀ ماشینی دارد که بر اساس بافت گفتمان طراحی شده است. با توجه به اهمیت بافت در ترجمۀ جملات از زبان مبدا به زبان مقصد، مدل ترجمۀ ماشینی بافت-آگاه به عنوان مدل پیشنهادی برای رفع مشکلات ترجمه‌ای و جاری ترجمه‌های ماشینی ارائه می‌گردد. مدل طراحی شده نه تنها از مشخصه‌های قابل‌مشاهده در بافت بهره می‌برد، بلکه از ویژگی‌های فرامتنی و همچنین قابل‌پیش‌بینی در بافت نیز برای دستیابی به ترجمۀ صحیح و مناسب‌تر استفاده می‌کند. براین‌اساس، بافت به سه حوزۀ کاربردی یعنی (1) موضوع، (2) فضای تصویری و (3) عناصر سازندۀ دسته‌بندی شد. در این مدل که یک تابع از X به Y است؛ هر واژه، عبارت یا جملۀ ورودی پس از تبدیل به دنبالۀ X یعنی الگوی قابل پردازش برای ماشین ترجمه، وارد پردازش چهار مرحله‌ای سیستم بافت-آگاه یعنی (1) کسب بافت، (2) مدل‌سازی بافت، (3) استنتاج بافت و (4) توزیع بافت می‌شود. در این چهار مرحله، ویژگی‌های بافتی صریح و همچنین ویژگی‌های بافتی ضمنی در خصوص جملۀ ورودی، تحلیل و مشخص می‌گردند. پس از پردازش سیستم بافت-آگاه، خروجی آن به صورت دنبالۀ Z1 مرتب می‌شود. این دنباله مطابق ویژگی‌های بافتی زبان مبدا مرتب شده است. سپس دنبالۀ Z1 به دنبالۀ Z2 مطابق زبان مقصد برابرگزینی می‌شود. در نهایت ساختار Z2 به ساختار Y که جملۀ نهائی ترجمه‌شده به زبان مقصد است، تبدیل می‌شود. نوآوری در مدل پیشنهادی محقق، ادغام ویژگی‌های ترجمه بافت-بنیان با ویژگی‌های سیستم بافت-آگاه در مراحل پردازش است. یکی دیگر از پیشنهادهای خلاقانۀ این مدل، بررسی میزان رضایت کاربر از ترجمۀ ارائه شده است که به‌منظور کیفیت‌سنجی ترجمه و در صورت نیاز اصلاح و بهبود آن درنظرگرفته می‌شود.