خلاصة:
مجموعه رویکردها به فلسفه تربیت دینی در چهار طبقه جای می گیرد: «فلسفه تربیت دینی بالمعنی الاعم» که شامل همه ادیان، اعم از حق و باطل است؛ «فلسفه تربیت دینی بالمعنی العام» که فقط شامل ادیان حقه توحیدی است؛ «فلسفه تربیت دینی بالمعنی الخاص» که به تعالیم اسلامی محدود می شود؛ و «فلسفه تربیت دینی بالمعنی الاخص» که به سه حوزه تربیت اعتقادی، اخلاقی، و عملی اسلام اختصاص دارد و از ورود به دیگر حوزه های تعلیم و تربیت اسلامی می پرهیزد. این نوشتار، که بر مبنای رویکرد چهارم سامان یافته، فلسفه تربیت دینی از دیدگاه اسلام را به مثابه «یکی از علوم فلسفی اسلامی که با روش استدلالی- استنادی به تبیین و تحلیل مفهوم ها و گزاره های تربیت دینی از دیدگاه قرآن و سنت معصومان (ع) می پردازد» تلقی و تعریف نموده است. افزون بر این، پس از معرفی مبادی تصوری بحث، مشخصا سه موضوع «مبانی»، «اصول»، و «اهداف» تربیت دینی از دیدگاه اسلام-که به اعتقاد ما هر سه به سامانه معرفتی «فلسفه تربیت دینی» مربوط می شوند- به بحث گذاشته شده اند. در قلمرو مبانی، از میان مبانی سه گانه و معروف مندرج در منابع فلسفه تعلیم و تربیت غرب، یعنی معرفت شناسی، وجودشناسی، و ارزش شناسی، شماری از مهم ترین اندیشه ها ی زیرساختی معرفت شناختی و وجودشناختی، از متون و نصوص اسلامی، با تاکید بر قرآن کریم، استخراج و عرضه شده اند. مبانی معرفت شناختی تربیت دینی از دیدگاه اسلام عبارت اند از: «امکان پذیری معرفت لازم برای تربیت دینی»، «برخورداری آدمی از ابزارهای سه گانه معرفتی حس، عقل و تزکیه نفس»، «مرتبت مندی معرفت لازم برای تربیت دینی»، و «مطابقت با واقع، به عنوان مناط نهایی صدق معرفت لازم برای تربیت دینی». مبانی وجودشناختی تربیت دینی از دیدگاه اسلام عبارت اند از: «مبدامندی هستی»، «مقصدمندی هستی»، «مرتبت مندی هستی» و «وحدت حقیقی اجزای هستی». اصول تربیت دینی مبتنی بر مبانی معرفت شناختی نام برده بدین قرارند: «اغتنام در معرفت»، «تفعیل در معرفت»، «تخصص در معرفت»، «تشکیک در معرفت»، «ترکیب در معرفت»، «گزینش واقع بینانه» و «ارزیابی واقع بینانه». اصول تربیت دینی مبتنی بر مبانی وجودشناختی فوق الذکر بدین شرح اند: «مبداشناسی»، «مقصدشناسی»، «مبداباوری»، «مقصدباوری»، «مرتبت مندی مراحل، مبانی، اصول، اهداف، مواد، و روش های تربیت دینی»، «وحدت معرفتی»، و «توحید معرفتی». و سرانجام، اهداف تربیت دینی از دیدگاه اسلام در دو بخش هدف غایی «وصول به مقام قرب مطلق الاهی» و اهداف واسطی «یقین»، «تقوا»، «ایمان» و «اسلام» معرفی گردیدند.
ll approaches about the philosophy of religious education are placed in four categories: "philosophy of religious education its more general meaning, philosophy of religious education in its general meaning; philosophy of religious education in its particular meaning, and philosophy of religious education in its more particular meaning." In this paper which is organized on the fourth approach, philosophy of religious education from the view point of Islam was defined as "one of the Islamic philosophical sciences which explains and analyses the concepts and propositions of religious education from the viewpoint of the Quran and innocents tradition by documental-argumental method. Epistemological foundations of religious education from the Islam viewpoint are: "possibility of necessary knowledge for religious education", "three cognitive instruments of sensation, reason, and spirit refining", "guardedness of necessary knowledge for religious education", and "correspondence to reality as the final criterion of correctness of necessary knowledge education." Ontological foundations of religious education from the Islam's viewpoint are: "having origin of existence", "having goal of existence", "guardedness of existence", "true unity of existences components". Principles of religious education on the basis of mentioned above epistemological foundations are "to make the most of knowledge", "activity in knowledge", "expertise in knowledge", "combination in knowledge" ,"real selection" and "real evaluation".
Principles of religious education on the basis of mentioned above on to logical foundations are: "cognition of origin", "cognition of goal", and "believing in origin ""believing in goal," gradedness of stages, foundations, Principles, objectives, materials, and methods of religious education". And finally, objectives of religious education from the Islam's viewpoint were introduced in two parts: "arrival to divine absolute nearness", and "certainty", "virtue", "fait", and "Islam".
ملخص الجهاز:
"این نوشتار،که بر مبنای رویکرد چهارم سامان یافته،فلسفۀ تربیت دینی از دیدگاه اسلام را به مثابۀ«یکی از علوم فلسفی اسلامی که با روش استدلالی-استنادی به تبیین و تحلیل مفهومها و گزارههای تربیت دینی از دیدگاه قرآن و سنت معصومان(ع)میپردازد» تلقی و تعریف نموده است.
اصطلاح ترکیبی«فلسفه تربیت دینی از دیدگاه اسلام»به دلیل وجود اصطلاح«فلسفه» بیانگر وجه تجزیه و تحلیلهای نظری و عقلانی و به دلیل وجود قید«از دیدگاه اسلام»نشانگر تقیید و تحدید این تحلیلها به چارچوب و محدودهی تعالیم وحیانی و نقلی اسلام است.
3-به نظر ما مجموع رویکردها به فلسفه تربیت دینی در چهار طبقه جای میگیرد: الف:«فلسفۀ تربیت دینی بالمعنی الاعم»که شامل همه ادیان،اعم از حق و باطل میشود؛ ب:«فلسفۀ تربیت دینی بالمعنی العام،که فقط شامل ادیان حقۀ توحیدی است؛ ج:«فلسفۀ تربیت دینی بالمعنی الخاص»که صرفا در محدوده اسلام،یعنی قرآن و سنت معصومان(ع)،عمل میکند؛ د:«فلسفۀ تربیت دینی بالمعنی الاخص،که هرچند تربیت دینی در محدوده اسلام را به بحث و کاوش و مطالعه عقلانی و نظری میگذارد،اما بنا به تفکیکی که برخی از فیلسوفان تعلیم و تربیت غربی مانند جان الیاس )5991,sailE( میان ساحتهای تعلیم و تربیت قائل شدهاند9،با دیگر ساحتها از قبیل تربیت عقلانی،تربیت زیبایی شناختی،تربیت سیاسی، تربیت حرفهای،تربیت بدنی،و تربیت استثنایی تفاوت پیدا میکند.
در این نوشتار،شماری از مبانی معرفت شناختی و وجود شناختی تربیت دینی از دیدگاه اسلام معرفی شده است.
ب:مبانی وجود شناختی تربیت دینی از دیدگاه اسلام در این قسمت نیز شماری از مهمترین مبانی وجود شناختی معرفی میشوند: 1-هستی مبدأمند است."