Abstract:
یادگیری نقش های زبانی و نحوه ی اجرای آنها، از جمله اهداف مهم در تدریس زبان خارجی/دوم است. از آن جا که تاکنون پژوهش چندانی جهت شناسایی نقش ها و مفاهیم زبان فارسی صورت نگرفته است، ضرورت داشت که پس از شناسایی صورت های بی نشان پنج نقش پرکاربرد زبانی در موقعیت های مختلف، از آنها در تدریس زبان فارسی به غیرفارسی زبانان استفاده نماییم. از این رو، پس از جمع آوری داده های لازم از مکالمات صورت گرفته بین فارسی زبانان و اجرای یک آزمون اعتبارسنجی با شرکت 60 فارسی زبان (30 زن و 30 مرد)، صورت های بی نشان پنج نقش زبانی «احوال پرسی کردن»، «معرفی کردن»، «قبول کردن دعوت»، «مخالفت کردن» و «قول دادن» به دست آمد. از ترکیب موقعیت های مختلف، براساس سن، مرتبه ی اجتماعی و میزان صمیمیت افراد درگیر در صورت های زبانی به دست آمده، شش درس زبان فارسی در قالب مکالمه تولید گردید. سپس از دانشجویان زن غیرایرانی دانشگاه علامه طباطبائی جهت گذراندن درس های تهیه شده در این پژوهش استفاده گردید. پس از انجام پیش آزمون و کسب اطمینان از همگن بودن دو گروه کنترل و آزمایش، دروس تولید شده طی سه جلسه ی آموزشی، به گروه آزمایش تدریس شد. در پایان، به منظور آزمون فرضیه های تحقیق، از آزمون های خی دو و فریدمن، و تحلیل کوواریانس تک متغیری (آنکوا) استفاده شد که نتایج به دست آمده حاکی از تاثیر مثبت برنامه ی درسی مفهومی-نقشی در تدریس زبان فارسی به غیرفارسی زبانان است.
Learning language functions and the way they are implemented are the most significant objectives in foreign/second language teaching. Since few studies have been conducted to identify and recognize the Persian language functions and notions، the present study aims to identify the unmarked language forms، which are used in various situations of the five most common Persian language functions، and utilize them in teaching Persian to non-Iranian language learners. Accordingly، after collecting the required data from the conversations of Persian speakers and running a reliability test on 60 Persian speakers (30 female and 30 male)، the unmarked forms of the five language functions (greeting، introducing people، accepting the invitation، disagreeing، and promising) were obtained. Merging the different situations based on the age، social status، and intimacy of the participants involved in the designed conversations، six Persian lessons were developed in the form of dialogues to be taught in a course. The participants of the course were all female and non-Persian students of Allame Tabatabaei university in Tehran. After taking a pre-test and ensuring the homogeneity of the participants in the experimental and the control group، the experimental group received the designed lessons during three sessions. At the end، to analyze the data، chi-square tests، Friedman tests، and analysis of covariance (ANCOVA) were employed. Results showed the positive effect of functional-notional syllabus on teaching Persian to non-Iranian language learners.
Machine summary:
پيشينه ي پژوهش در خصوص پژوهش هاي صورت گرفته در مورد زبان فارسي، هيچ گونه پژوهشي مشاهده نشد که جهت توليد برنامه ي درسي مفهومي-نقشي به منظور آموزش زبان فارسي صورت گرفته باشد؛ البته پژوهش هاي متعددي درباره ي «توانش کاربردشناختي »١، «کنش هاي گفتاري »٢، «راهبردهاي بيان انواع نقش هاي زباني» و مانند آن انجام شده است که از آن ميان ميتوان به اين موارد اشاره نمود: «مقايسه ي توانش منظورشناختي فارسيآموزان و فارسيزبانان در دو کارکرد موافقت کردن و پيشنهاد دادن » از غريبي (١٣٨٧) و «طراحي و رواييسنجي آزمون کاربردشناسي در زبان فارسي» از طالبي و همکاران (١٣٩٣)؛ اما موارد مذکور تا جايي که نگارندگان بررسي کرده اند، اشاره ي مستقيمي مبني بر اين که بر پايه ي رويکرد مفهومي-نقشي نوشته شده باشند، ندارند.
بدين ترتيب ميتوان با %٩٩ اطمينان چنين عنوان کرد که گزينه ي «خواهش ميکنم ، خدمت از ماست ، مزاحم تون ميشيم » از سوي شرکت کنندگان به عنوان صورت بينشان نقش مورد نظر در اين موقعيت انتخاب شده است موقعيت : قبول دعوت يکي از افراد فاميل براساس نتايج آمار توصيفي، %٥٠ از آزمودنيها عنوان کرده اند که گزينه ي چهارم براي پاسخ به سؤال موقعيت «قبول دعوت يکي از افراد فاميل » بسيار مناسب است .
بدين ترتيب ميتوان با %٩٥ اطمينان چنين عنوان کرد که گزينه ي «باشه عزيزم ، حتما سرم خلوت شد ميريم » از سوي شرکت کنندگان به عنوان صورت بينشان نقش مورد نظر در اين موقعيت انتخاب شده است .