Abstract:
از آن جا که دین در جامعه ی ایران بهعنوان بخشی مهم از فرهنگ ایرانی به شمار می رود و تعداد زیادی از فارسی آموزان غیرایرانی نیز زبان فارسی را جهت ادامه ی تحصیل در رشته های دینی می آموزند، پژوهش حاضر به بررسی نحوه ی بازنمایی و ارائه ی عناصر دین به فارسی آموزان در چهار کتاب آموزش فارسی به غیرفارسی زبانان در سطح پیشرفته می پردازد. این کتاب ها عبارتند از جلد هفتم کتاب آموزش فارسی جامعه المصطفی، جلد ششم کتاب آموزش فارسی جامعه الزهرا، جلد چهارم کتاب آموزش زبان فارسی (آزفا) و جلد چهارم مجموعه ی آموزش فارسی (تاریخ فرهنگ و تمدن ایران) تالیف صفارمقدم. به منظور انجام پژوهش، گفتمان دینی در این کتاب ها در سه حوزه ی «اسلام»، «سایر ادیان» و «گفتمان دینی» بی نشان طبقه بندی شده است. سپس نحوه ی بازنمایی هر گفتمان از طریق فرایندهای «فرانقش اندیشگانی» (طرح شده از سوی هلیدی)، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج، حاکی از غالب بودن «گفتمان دینی اسلامی» در کتاب های جامعه المصطفی و جامعه الزهرا، «گفتمان دینی سایر ادیان» در کتاب آزفا و «برابری سه گفتمان دینی بی نشان، اسلامی و سایر ادیان» در کتاب صفارمقدم است. در کتاب های مورد بحث، گفتمان اسلامی بیشتر با «فرایند مادی» بازنمایی شده که نشانگر معرفی اسلام به عنوان بخشی عملی، واقعی و پویا از زندگی و فرهنگ مردم ایران است. در گفتمان دینی بی نشان و گفتمان سایر ادیان، فرایند غالب، «فرایند رابطه ای» است که حاکی از شناساندن سایر ادیان و شناساندن دین به فارسی آموزان است. کتاب های جامعه المصطفی و جامعه الزهرا با اهداف دینی تالیف شده اند و گفتمان دینی این دو به لحاظ بسامد، ترتیب و پراکندگی فرایندها به یکدیگر شباهت دارد. گفتمان دینی اسلامی در کتاب صفارمقدم و کتاب آزفا، حاکی از تاکید نویسندگان بر جایگاه ایرانیان در دین اسلام و تاثیر آنان بر شکوفایی اسلام است.
Taking into account the importance of religion as an important part of the Iranian culture as well as Persian learners’ tendency towards religious studies، the present research aims to examine the extent to which religion is represented in selected textbooks of teaching Persian language to other languages speakers. Those textbooks included "Teaching Persian" in Al-Mustafa university (Vol. 7)، "Teaching Persin" in Al-Zahra university (vol. 6)، AZFA (Vol. 4)، and the "History of Iranian Culture and Civilization" written by Saffar Moghaddam (Vol. 4). The religious discourses of selected samples were classified in three semantic fields of "Islamic" "other religions" and "neutral" discourses. Subsequently، the representation of each discourse was examined based on Halliday’s Systemic Functional Grammar (SFG). The findings showed that Islamic religious discourse was dominant in Al-Mustafa and Al-Zahra books، while the other religions discourse was dominant in AZFA; however، the equality of three semantic fields in Saffar Moghaddam’s book was reported. The representation of Islamic discourse through material process indicated that Islam has been portrayed as a practical part of the Iranian lifestyle. The relational process was dominant in the neutral and other religions discourses which indicate attempts to introduce other religions to Persian language learners. The Islamic discourse in Al-Mustafa and Al-Zahra books was identical in terms of the frequency، order، and distribution of processes. The Islamic discourse in AZFA and Saffar Moghaddam textbooks shows the Iranians position in Islam and the crucial role they played in Islam’s progress.
Machine summary:
پس از بررسي اين کتاب ها به پرسش هاي زير پاسخ داده خواهد شد: ١) به طور کلي ، در کتاب هاي آموزش فارسي جامعه المصطفي، جامعه الزهرا، آزفا و صفارمقدم ، ايدئولوژي و اديان با کدام يک از فرايندهاي مادي، رابطه اي، ذهني، کلامي، وجودي و رفتاري بازنمايي شده اند و تفسير آن چيست ؟ ٢) تفاوت و تشابه بازنمايي ايدئولوژي ديني در کتاب هاي فوق چگونه است ؟ ديدگاه کلي اين پژوهش ، برگرفته از مکتب زبان شناسي نقش گرا است که در ادامه ، به توضيح خلاصه اي درباره ي اين مکتب و معرفي مقوله هايي همچون «فرانقش انديشگاني»، «فرايندها» و «رابطه ي واژه ها و ايدئولوژي» ميپردازيم .
رسولي موسوي 1387 پيشرفته 17 259 (جلد ٦) جامعه الزهرا زبان فارسي انتشارات شوراي ٣ (جلد ٤) احمد صفارمقدم ١٣٨٢ گسترش زبان و پيشرفته 16 268 (تاريخ فرهنگ و تمدن ايران ) ادبيات فارسي آموزش زبان فارسي انتشارات 4 يدالله ثمره ١٣٧٢ پيشرفته 15 352 (آزفا) جلد ٤ بين المللي الهدي داده هاي اين پژوهش ، بندها و واژه هاي ديني موجود در سرتاسر چهار کتاب فوق است .
انواع فرايندها در بازنمايي حوزه ي معنايي ساير اديان همان طور که مشاهده ميشود، در کتاب جامعه المصطفي که کمترين واژه هاي ساير اديان را دارا است ، «فرايند رابطه اي» بيشترين بسامد را دارد و پس از آن ، فرايندهاي کلامي و مادي قرار دارند.
در مورد کتاب صفارمقدم نيز پژوهش ما نشان داد که گفتمان ديني اسلامي، ساير اديان و بينشان تقريبا برابر هستند و فرايند غالب در آنها، «فرايند رابطه اي» از نوع رابطه اي شناسايي است .