Abstract:
مجالس سوگواری و ترحیم در فرهنگ مردم ایران ؛ در میان اقوام ، گروه ها و اقلیت ها به اشکال و تشریفات خاصی برگزار میشود. این آیین هـا و رسـم هـا، مبتنی بر اعتقادات و دستورات دینی و مذهبی و متـاثر از باورهـای بازمانـده از ادیان و مذاهب پیشین هستند. از برگزاری ایـن مراسـم ، دو هـدف مـورد نظـر است ؛ نخست ، طلب آمرزش و آرامـش بـرای روان شـخص درگذشـته (جنبـه اعتقادی) و سپس ، همراهی و همدلی با بازماندگان و حفـظ احتـرام و رعایـت شئون خانواده (جنبه اجتماعی). در مقاله حاضر، مراحل مختلف برپایی مجالس ترحیم و چگونگی آداب آن در مناطق مختلف کشور ارائه شده است .
Machine summary:
"(بلوکباشی،٧٨:١٣٤٤) مراسمی که در این مدت برای مرده برگزار میشود، شامل مجلس سـومین روز درگذشــت متــوفی اســت کــه از آن بــه مجلــس «تــرحیم »، «خــتم »، «فاتحه خوانی»، «تذکر» در تهران ، «تعزیه » در مشهد، «پرس » در تویسرکان (نک : مقـدم ، ١٣٧٨: ٥٧٠)، «پــرس و پـو» در الشــتر لرســتان (نـک : عســکریعــالم ، ٩٣:١٣٨٥) یــا «چمــر» (نک :ایزدپنــاه ،٤٣:١٣٥٧) و «پرســه » (porse) در میــان زردشتیان و اهالی کرمان و یزد و شیراز یاد میشود.
(نک :کرباسیان ،١٨٢:١٣٨٤) خیرات مجالس ترحیم از گذشته پذیرایی از شرکت کننـدگان در مراسـم سـوگواری معمـول بـوده است به طوری که پس از خاکسـپاری متـوفی، خـانواده عـزادار یـا بسـتگان و آشنایان با همیاری یکدیگر حلوا، خرما، شیرینی یا غذایی تهیه میدیدنـد و بـه طلب مغفرت و آمرزش درگذشته آن را در مجالسی که در منزل متـوفی یـا در مسجد و تکیه برگزار میشد، احسان و خیـرات مـیکردنـد.
(ابوالمعـالیالحسـینی و مـاکویی، (125-126 :1389 بیرون آمدن و بیرون آوردن از عزا پس از گذشت یک سال خانوادة متـوفی از عـزا بیـرون مـیآمدنـد، بیشـتر خانواده های عزادار بعد از چهل روز، هنگام جشن ها و شادیهای عمومی نظیر عید نوروز، مراسم عید نو برگزار میکردند؛ اهالی بـه دیـدن آنهـا مـیآمدنـد و خانواده متوفی به آنها اجازه میدادند که از سوگ بیرون بیایند و جامـه سـیاه را از تن درآورند و صورتشان را اصلاح و مراسم شادی خـود را برپـا کننـد، امـا نزدیکان متوفی به احترام وی تا یک سـال در هـیچ مراسـم شـادیای شـرکت نمیکردند همچنان که هنوز هم اهالی به برخی از این آداب و رسـوم پایبندنـد (ربیع زاده ، ٦٤:١٣٨٩)."