Abstract:
ترکیه، بزرگترین میراثدار سه فرهنگ و تمدن غنی اسلامی، ترکی و رومی و نیز دو امپراتوری بزرگ عثمانی و رومی است؛ ذخائر گرانسنگی از مواریث کهن تراثی در کتابخانههای این کشور، به خصوص در پایتخت فرهنگی و اقتصادی این کشور، یعنی استانبول، نگهداری میگردد. بر پایهی آمارهای رسمی (1992م)، در کتابخانههای ترکیه، در مجموع حدود 232659 دستنویس نگهداری میگردد که حدود 190815 نسخهی عربی، 61608 نسخهی ترکی و 14755 نسخه نیز به زبان فارسی است. بیشترین تمرکز نسخ خطی در ترکیه، شهر استانبول است با 105166 نسخهی خطی و غنیترین کتابخانهی تراثی این شهر، نیز کتابخانهی سلیمانیه است که دارای 67571 دستنویس میباشد. در این نوشتار، تعداد 16 نسخه خطی از آثار شریف مرتضی، در کتابخانههای تراثی ترکیه (با تاکید بر گنجینههای استانبول و آنکارا)، شامل تنزیه الانبیاء، الشیب و الشباب و الامالی از منظر کتابشناختی و نسخهشناختی، بر پایهی منابع و فهارس قابل دسترس، مورد بررسی قرار گرفته است.
Machine summary:
برخی نسخههای خطی تنزیه الانبیاء در کتابخانههای ترکیه، بر این قرار است: 1ـ کتابخانهی سلیمانیه ـ استانبول (مجموعهی لالهلی، به شمارهی 2168)،(<FootNote No="4" Text=" ناشناخته، دفتر کتبخانه لالهلی، ص160.
در برگهای آغازین، یادداشتهایی از جمله فهرست مختصر مطالب کتاب به خطی کهن (قرن هشتم هجری)، نیز تملک عبدالرحمن بن علی بن مؤید، ابوالخیر احمد، محمد اسعد الحسینی در سال 1188ق، محمد بن علی بن عمر المروزی الحنفی (؟) و احمد بن محمد بن علی بن عمر بن علی الحنفی، همچنین وقف الشیخ نورالدین زاده، در تبریز (گویا در سال 804ق)؛ نیز در کنار آن، مهر بزرگ مدور سلطان سلیمان خان مبنی بر وقف نسخه، با عبارت: هذا وقف سلطان الزمان الغازی سلطان سلیم خان ابن السلطان مصطفی خان عفی عنهما الرحمان 1217، آمده که در برگ انجام نیز تکرار شده است.
برخی نسخههای خطی این اثر در کتابخانههای ترکیه، بر این قرار است: 1ـ کتابخانهی سلیمانیه ـ استانبول (مجموعه رئیس الکتاب، شمارهی 877)، تاریخ کتابت روز جمعه 9 شعبان سال 1009، خط نسخ تحریری، کاتب: علی بن محمد الملاح، 60برگ، 21س، عناوین و نشانیها: قرمز (شنگرف) و سبز (زنگار)، اندازهی متن: 110*154مم، اندازهی جلد: 157*217مم، نوع کاغذ: فرنگی نخودی، جلد: تیماج.
برخی نسخههای خطی الأمالی در کتابخانههای ترکیه، بر این قرار است: 1ـ کتابخانهی عمومی ملت (مجموعه شیخ الاسلام فیض الله افندی، شمارهی 1678)،(<FootNote No="12" Text=" http://isam.