Abstract:
سکونتگاههای غیررسمی یکی از مهمترین وجوه شهرنشینی ایران است؛ بطوریکه نه تنها در شهرهای بزرگ بلکه در شهرهای متوسط و کوچک نیز چنین پدیدهای وجود دارد. یکی از شهرهای درگیر کشور در این زمینه، شهر تربت حیدریه است؛ که نیازمند بکارگیری رویکردی جامع برای حل مسئله است. هدف این تحقیق ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی با رویکرد توانمند سازی در شهر تربت حیدریه است. این پژوهش از نوع توسعهای_کاربردی میباشد و از نظر روش توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به دو روش کتابخانهای و پیمایشی (پرسشنامه) گردآوری شده است. و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. جامعه آماری چهار پهنهی سکونتگاههای غیررسمی شهر تربت حیدریه از جمله مناطق رباط بالا، رباط پایین، کوی امام و حیدرآباد است و حجم نمونه به تعداد 400 نفر به روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدهاند. در این پژوهش هر کدام از شاخصهای واگذاری اختیارات و مشارکت، شاخص امنیت و شاخصهای اجتماعی و اقتصادی به عنوان متغیر مستقل و شاخص توانمند سازی به عنوان متغیر وابسته مد نظر قرار گرفته شده است که از بین آنها بهبود شاخص اجتماعی و اقتصادی بیشترین تاثیر را در رویکرد توانمند سازی دارد. براساس مدل رگرسیون چند متغیره بهبود شاخصهای اجتماعی و اقتصادی بیشترین تاثیر و در اولویتهای بعدی به ترتیب شاخص واگذاری اختیارات و مشارکت و شاخص امنیت در دستیابی به توانمند سازی سکونتگاههای غیررسمی موثر خواهند بود.
Machine summary:
کنکاشی بر رویکرد توانمند سازی جهت ساماندهی سکونتگاه های غیر رسمی (نمونه موردی : شهرتربت حیدریه ) مهدی زنگنه ١، جواد صفایی ، مریم سمیعی 3 2 چکیده سکونتگاه های غیررسمی یکی از مهمترین وجوه شهرنشینی ایران است ؛ بطوریکه نه تنها در شهرهای بزرگ بلکه در شهرهای متوسط و کوچک نیز چنین پدیده ای وجود دارد.
دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه برنامه ریزی شهری و روستایی ، دانشگاه حکیم سبزواری مقدمه در خوشبختانه ترین برآوردها از جمعیت ٩٥٠ میلیون نفری حاشیه نشین در جهان (بیش از ١٥ درصد جمعیت جهان ) ٧ میلیون نفر آن در کشورمان زندگی می کنند که ١٠ درصد از مساحت شهرها و ٣٠ درصد از جمعیت شهری کشور را به خود اختصاص داده است (سند توانمند سازی و ساماندهی سکونتگاه های غیر رسمی ، ١٣٨٢: ٤٦).
زیاری و همکاران (١٣٨٨)، در مقاله ای با عنوان "ساماندهی و توانمند سازی اسکان غیر رسمی شهراهواز" در کوی منبع آب به بررسی علت شکل گیری سکونتگاه های غیررسمی در کوی منبع آب ، پرداخته اند که در نتیجه صنعتی شدن شتابان شهر اهواز مهاجرت های بی رویهیک سو و مسائل و مشکلات اقتصادی و فقدان مدیریت واحد و هماهنگ در زمینه مسائل و مشکلات اقتصادی در حیطه مسائل مهاجرتی و اسکان اولیه مناسب آنها بوده است .
داداشپور و همکاران (١٣٩١)، در تحقیقی با موضوع "تحلیل نقش توانمند سازی ساکنان در بهسازی کالبدی - محیطی سکونتگاه های غیر رسمی " در محدوده شرق کال عیدگاه شهر سبزوار به این مهم دست یافتند که بین سطح توانمندی ساکنان و میزان تمایل آنها برای مشارکت در بهسازی کالبدی _محیطی رابطه معناداری وجود دارد.