Abstract:
به تازگی در ایران عرفانی ظهور یافته که می‌کوشد خود را اصیل و آسمانی جلوه دهد. بنیان‌گذار این عرفان‌واره، مدعی است که با شعور مرموز کیهانی و آگاهی جهان مادی ارتباط دارد و می‌تواند با مرتبط ساختن افراد به این شعور، شناخت و عرفان حقیقی را با تجربه‌ای غیرقابل انتقال، در اختیار دیگران قرار دهد گذاشته و انسان را به درک وحدت در گسترة هستی برساند. در این نوشتار می‌کوشیم دیدگاه‌های عرفان حلقه (کیهانی) را تبیین و پس از بررسی، سلوک ادعا شدة آن را در کسب معنویت، کمال و معرفت نقد کنیم. ازاین‌رو، با تاکید بر مکتوبات و آثار «محمدعلی طاهری» ـ مبدع «عرفان کیهانی» ـ خواهیم کرد. از داوری دربارة انگیزه‌ها و مقاصد این جریان پرهیز شود.
Machine summary:
نقد ديگري كه به رويكرد عرفان كيهاني وارد است، شيوة عوام‌فريبي و تبليغاتي این فرقه در امكان ورود همه انسان‌ها، فارغ از باور و عقيده به سلوك عملي است؛ آن‌گونه که آقای طاهري ادعا می‌کند «عرفان کیهانی نوعی سیر و سلوک عرفانی است» (طاهری، 1388، ص4) كه در نگاه نخست بر جنبة عملي بيش از بُعد نظري تأكيد دارد، اما در بُعد نظري ورود همة انسان‌ها آزاد است و همگان مي‌توانند صرف نظر از نژاد، ملیت، دین، مذهب و عقاید شخصی، جنبة نظری آن را بپذیرند (ر.
البته به‌گونه‌اي‌كه بیان خواهد شد، اساساً در عرفان حلقه ميان بُعد نظري و جنبة عملي گسست وجود دارد و عملاً پيوستگي در گزاره‌هاي آن ديده نمي‌شود، در خصوص مفهوم شعور ذرات كه این فرقه بر آن تأكيد دارد، بينش قرآن و معارف ديني اسلام نیز آن را تأیید می‌کند؛ و می‌توان نمونه‌هاي متعددي از تسبيح و تقديس موجودات را برشمرد كه در آن نه‌تنها انسان، بلکه همة حیوانات و کائنات و ذرات به‌نوعی دارای شعورند و به ستایش و تسبیح و سجود خدای متعال مشغول آياتي در قرآن كريم، ازجمله برخي آيات سورة حج و إسرا به بيان اين حقيقت پرداخته و مي‌فرمايد: {أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْأَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ کَثیرٌ مِنَ النَّاسِ}؛ آیا ندیده‌ای که هرکس در آسمان‌ها و هرکس که در زمین است و آفتاب و ماه و ستارگان و کوه‌ها و درختان و جنبندگان و بسیاری از مردم خدا را سجده می‌کنند؟» همچنین در آیة 44 سوره إسرا آمده است: {تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَ الْأَرْضُ وَ مَن فِیهِنَّ وَ إِن مِّن شیَ ءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بحِمْدِهِ وَ لَکِن لَّا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ إِنَّهُ کاَنَ حَلِیمًا غَفُورًا}؛ هفت آسمان و زمین و هرچه در آنهاست تسبیحش می‌کنند و هیچ موجودی نیست جز آنکه او را به پاکی می‌ستاید، ولی شما ذکر تسبیح‌شان را نمی‌فهمید.
(
, 
, 
)
