Abstract:
لحن، نحوۀ خواندن کلمات و جملات در قالب فضای متن است؛ منشأ آن باورهای فردی، جمعی و ویژگی‌های اخلاقی، روحی و روانی افراد است که با ویژگی‌های سبکی، فرم و ساختار شعر ترکیب می‌شود. عنصر لحن به عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر فضاسازی و تاثیر بر مخاطب همواره مورد توجه بوده است؛ زیرا بیان‌کنندۀ درونیات و عواطف نویسنده است و نویسنده باید بتواند طبق موضوع منتخب و به دور از تصنع، لحنی متناسب با نوشتۀ خود را انتخاب کند. این پژوهش با شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی، ضمن معرفی لحن، انواع و نحوۀ شکل‌گیری آن، در نظر دارد لحن کلی عطار در تقابل با مقامات دنیوی را در آینۀ منطق‌الطیر بررسی و گونه‌های مختلف آن را معرفی کند. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که حکایت‌ها به سبب گفتگومحوری، از مهم‌ترین عرصه‌های بروز لحن هستند؛ همچنین لحن آثار مختلف، متفاوت است. ممکن است لحن در دل یک اثر، تغییراتی داشته باشد. شاعر در سرودن منطق‌الطیر (یکی از مهم‌ترین آثار منظوم عرفانی) لحن‌های متفاوتی را خلق کرده است، لیکن به طور کلی لحن اعتراضی، به‌ویژه اعتراض علیه حکام و سلاطین در آثار عطار بیشتر از سایر الحان مطمح نظر است. عطار در برابر اصحاب قدرت از انواع لحن اعتراضی، واعظانه، تحذیری و... استفاده کرده است که هر کدام از الحان به تفکیک تشریح خواهد شد.
Tone is the method of reading words and sentences in the text space; it originates from individual and collective beliefs and moral, spiritual and psychological characteristics of individuals, which are combined with the rhetoric, form and structure of poetry. Tone has always been considered as one of the most important elements of creating space and influencing the audience, because it expresses the inner feelings and emotions of the author. Based on the chosen subject, an author should be able to choose, far from artificiality, a tone that suits his/ her text. After introducing the tone, its types and manner of its formation, this descriptive-analytical study tries to consider the tone of Attar of Nishapur in opposition to the worldly authorities in the book of Mantiq-u-Tayr and to introduce its different types. The results of the study show that anecdotes are one of the most important areas of tone expression, because they are dialogue-oriented and are formed in dialogue. Attar of Nishapur has created different tones in composing Mantiq-u-Tayr, as one of the most important works of mystical poetry. In general, the tone of protest, especially the protest against the rulers and sultans in his works is more noticeable than other tones. Attar uses a variety of tones against those in power, including the protest tone, the preaching tone, the warning tone, etc., each of which is described separately
Machine summary:
بررسي لحن پايدارانۀ تقابل عطار با صاحب منصبان دنيوي ، در آينۀ منطق الطير ** * زهرا خاکباز ـ مهدي حيدري دانشجوي دکتري ادبيات غنايي دانشگاه تربيت مدرس ـ استاديار زبان و ادبيات فارسي دانشگاه يزد چکيده لحن ، نحوة خواندن کلمات و جملات در قالب فضاي متن است ؛ منشأ آن باورهاي فردي، جمعي و ويژگيهاي اخلاقي، روحي و رواني افراد است که با ويژگيهاي سبکي، فرم و ساختار شعر ترکيب ميشود.
اين پژوهش با شيوة توصيفي ـ تحليلي، ضمن معرفي لحن ، انواع و نحوة شکل گيري آن ، در نظر دارد لحن کلي عطار در تقابل با مقامات دنيوي را در آينۀ منطق الطير بررسي و گونه هاي مختلف آن را معرفي کند.
شاعر در سرودن منطق الطير (يکي از مهم ترين آثار منظوم عرفاني) لحن هاي متفاوتي را خلق کرده است ، ليکن به طور کلي لحن اعتراضي، به ويژه اعتراض عليه حکام و سلاطين در آثار عطار بيشتر از ساير الحان مطمح نظر است .
(حسين آبادي و الهام بخش ١٣٨٥: ٧٨) در منطق الطير نيز حضور اين ديوانگان عاقل و چالش هايي که به واسطۀ اين حضور ايجاد ميشود جالب توجه است ؛ هرجا که عقلاي مجانين حضور دارند لحن عطار در نصايح تيزتر ميشود و راحت تر اصحاب قدرت را مورد شماتت قرار ميدهد.
در برابر اصحاب قدرت ، لحن واعظانه نيز در حکايات مورد بررسي، بسيار به کار گرفته شده است و وعظ شاهان و حتي مخاطبان براي دوري از دستگاه ظلم و ستم در حکايات مختلف منطق الطير خودنمايي ميکند.
(
, 
, 
)
