Abstract:
با اینکه در صد ساله اخیر، به ویژه نیمه دوم آن، تلاشهای فراوانی در قالب پژوهش،
سمینار، مقاله، کتاب و... در زمینه تعلیم و تربیت اسلامی به صورت جدید انجام گرفته است،
ولی هنوز دانش و نظام تربیت اسلامی، در قلمرو معرفتهای تربیتی و رفتار تربیتی، جایگاه
شایسته خود را نیافته است. به ویژه در سالهای پس از پیروزی انقلاب، پاسخ به چرایی این
امر، یکی از دغدغههای عمده مسؤولین آموزش و پرورش کشور بوده و دیدگاههای متفاوتی
درباره آن ارائه شده است. نگارنده در این مقاله درصدد است با نگاهی روششناختی به
پژوهشها و اقدامات صورت یافته، «بایستههای اساسی پژوهش در تعلیم و تربیت
اسلامی» را ارائه کند و مراحلی را که از آن غفلت شده و چنین وضعیتی را پدید آورده است،
نشان دهد.
Machine summary:
"به هرحال، در این زمینه، هنوز توافقی بین صاحبنظران پدید نیامده است و ما در اینجا با نظر به مباحثی که مرکز جهانی اندیشه اسلامی مطرح کرده و کمتر در کشور ما مورد توجه قرار گرفته است و نیز فضای فکری جامعه علمی کشور و آگاهی از اینکه تعلیم و تربیت، علمی کاربردی است و حتی بحث نظری هم با هدف دستیابی به توصیههای عملی صورت میپذیرد، مراحل اساسی پژوهش را با هدف رسیدن به دانش و نظام تربیتی اسلام توضیح میدهیم، البته باید اعتراف کرد که این نوشته، تنها شروعی برای طرح سؤال و گشودن راه برای تأمل و بررسی بیشتر در این زمینه است و بر پویندگان بعدی این مسیر است که با تحقیق، پژوهش و موشکافی، روششناسی پژوهش در تعلیم و تربیت اسلامی را جانی تازه بخشند و پژوهشهای تربیتی را از سطحینگری و سادهانگاریای که امروزه به آن دچار است نجات داده و عمیق و متقن سازند.
برای اینکه این نکته بیشتر روشن شود، نمونههایی ذکر میشود تا مشخص شود آیا بررسی و پاسخ به این مسائل وظیفه دین است و جایگاه بحث درباره آنها در تعلیم و تربیت اسلامی است یا نه؟ برای مثال مواردی از قبیل ساختار و وظایف نظام آموزش و پرورش یا آموزش عالی در ایران، مفهوم ساختار و کارکرد دانشگاه اسلامی، تهیه و تدوین برنامههای پنجساله یا دهساله، برنامه درسی دانشگاهها، ارزشهای اجتماعی که در مدارس باید آموزش داده شود، اهداف تربیت اخلاقی، دینی، اجتماعی و..."