خلاصة:
یکی از کنش های زبانی که در تعاملات اجتماعی و گفت و گوهای روزمره در انواع زبان ها از جمله زبان فارسی نقش پررنگی دارد، آرزوکردن و بیان دعای خیر برای مخاطب است. آرزو ها در زبان فارسی با استفاده از ساختارهای خاص دستوری مانند جمله های فعلی دارای فعل التزامی، جمله های اسمی، شبه جمله ها و اصطلاحات دیگر بیان می شوند و دارای کاربردهای ویژه و گوناگون هستند. این ساخت ها و کاربردهای گوناگون در زبان های مختلف با یکدیگر مطابقت ندارند؛ لذا گویشوران غیر فارسی زبان در هنگام برخورد با این عبارت ها و اصطلاحات هم در فهم مطلب و هم در کاربرد آن ها دچار مشکل می شوند. بدین منظور و نیز برای رفع این مشکل، مطالعه ساختار این عناصر زبانی به نظر ضروری می رسد. آن ها می توانند برای ختم مکالمه، تشکر از مخاطب و واکنش به اظهارات او به کار روند. علاوه بر این در زبان فارسی شاهد آرزوهای غیر مستقیم و نیز گروهی هستیم که این مساله از دیدگاه فرهنگی شایان توجه است. این مقاله علاوه بر ارایه ساختارهای دستوری آرزوها، به تفکیک آن ها از لحاظ معنایی و نیز کاربردی می پردازد و با ارایه مثال های مختلف می کوشد تا چگونگی کنش زبانی آرزو ها را در زبان فارسی روشن سازد.
ملخص الجهاز:
"ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت، ﮔﻮﻳﻨﺪه در ﻋﻴﻦ آرزوﻛﺮدن، ﺑﻪﻃﻮر ﺿﻤﻨﻲ اﺳﺘﺠﺎﺑﺖ آن آرزو را ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﮔﺮه ﻣﻲزﻧﺪ و ﺑﺮآورده ﺷﺪن آن را ﺑﺎ اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺤﺮز ﻣﻲداﻧﺪ: )73( اﻧﺸﺎءاﷲ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺑﺮوﻳﺪ و ﺑﺮﮔﺮدﻳﺪ ! ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻓﻌﻞ ﺑﻌﺪ از »اﻧﺸﺎءاﷲ« در وﺟﻪ اﺧﺒﺎری ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود: 221 )83( ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻛﻪ اﻧﺸﺎءاﷲ ﻣﻲآﻳﻴﺪ !؟ ﻋﺒﺎرت »اﻧﺸﺎءاﷲ« در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ، ﻣﺜﻞ اﻛﺜﺮ ﻗﻴﺪﻫﺎ از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ: )93( ﭼﺸﻢ ﻧﺨﻮری اﻧﺸﺎءاﷲ ! )04( ﺑﻼ دوره اﻧﺸﺎءاﷲ ! ﮔﺮﭼﻪ ﻋﺒﺎرت »اﻧﺸﺎءاﷲ« ﺑﺎ ارزش ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ »آرزو ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ« ﻳﺎ »اﻣﻴﺪوارم ﻛﻪ« ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود، اﻣﺎ در ﻫﻤﻪ ﻣﻮارد ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ دو ﻋﺒﺎرت ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﮔﺮدد، ﺑﻪوﻳﮋه اﮔﺮ در ﺟﺎﻳﮕﺎه ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻴﺎﻳﺪ.
131 آﻧﭽﻪ از ﻣﻄﺎﻟﺐ اراﺋﻪﺷﺪه ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺳﺎﺧﺘﺎری از ﺳﻮﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده از وﺟﻪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﻓﻌﻞ در ﺗﻤﺎم ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﻓﻌﻠﻲ آرزوﻳﻲ در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از دﻳﺪﮔﺎه دﺳﺘﻮری ﻧﺸﺎن از ﻋﺪم ﻗﻄﻌﻴﺖ دارد )ﻋﺪم اﻃﻤﻴﻨﺎن از وﻗﻮع ﻓﻌﻞ(، از ﺳﻮی دﻳﮕﺮ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ »ﺧﺪا« ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺎﻋﻞ ﻳﺎ ﻫﻤﺮاه ﻛﺮدن ﻋﺒﺎرت آرزوﻳﻲ ﺑﺎ »اﻧﺸﺎاﷲ« در اﻛﺜﺮ آرزوﻫﺎ ﺣﺎﻛﻲ از ﺑﺎورﻫﺎی ﻣﺬﻫﺒﻲ و اﻋﺘﻘﺎدات ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻳﺮاﻧﻲ اﺳﺖ."