خلاصة:
زبان فارسی و عربی از دیرباز با هم در ارتباط بودهاند و این ارتباط اغلب موجب تداخل زبانی ١ شده است . علاوه بر بخش واژگان زبان، در بخش صرف، آواشناسی و حتی نحو هم این دو زبان روی هم تاثیر گذشته اند. این مقاله که هدفش بررسی یکی از این تداخل های زبانی است ، نشان می دهد که بسیاری از کارکردهای حرف «واو « در عربی ، به فارسی نیز منتقل شده است ؛ چنانکه این حرف آنجا که میان دو اسم ، دو فعل یا دو جمله قرار می گیرد، علاوه بر کارکرد نحوی اصیل خود، عطف برخی آثار معنایی و بلاغی دیگر را نیز بر جمله مترتب می سازد. «واو» در معانی متعددی نظیر حال، قسم ، معیت ، استدراک و ازجمله در معنای سببیت به کار گرفته می شود. نتیجة پژوهش همچنین نشان می دهد عباراتی شبیه «وگر » و «ور» در زبان فارسی که در عین ربط دادن کلام، معنای شرطی نیز دارند، به نوعی حاصل ترجمة «وان» یا «ولو» در عربی هستند.
ملخص الجهاز:
این مقاله که هدفش بررسی یکی از این تداخل های زبانی است ، نشان می دهد که بسیاری از کارکردهای حرف «واو « در عربی ، به فارسی نیز منتقل شده است ؛ چنانکه این حرف آنجا که میان دو اسم ، دو فعل یا دو جمله قرار می گیرد، علاوه بر کارکرد نحوی اصیل خود، عطف برخی آثار معنایی و بلاغی دیگر را نیز بر جمله مترتب می سازد.
کتاب الحکمة الفارسیة فی الادب العربی فی العصر العباسی نوشته عیسی العاکوب که با ترجمة شریفی خجسته به چاپ رسیده و یا کتاب « الصلات الثقافیة بین ایران و مصر» نوشتة محمدنورالدین عبدالمنعم ، استاد ادب فارسی دانشگاه الازهر و کتاب الالفاظ الفارسیة المعربة نوشتة ادیشیر و کتاب راههای نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان تازی و همچنین چالش های میان عربی و فارسی نوشتة آذرتاش آذرنوش و نیز دهها مقاله در این زمینه مبین این امر است .
به هر صورت در این زمینه کتابها و مقالاتی به دو زبان عربی و فارسی نوشته شده که کتابهایی نظیر حروف ربط و اضافه تألیف خطیب رهبر در حوزة زبان و ادب فارسی و کتاب معانی حروف تألیف محمد رادمنش در حوزة زبان و ادب عربی و همچنین مقالاتی مانند «الواو العاطفة التی بمعنی مع « نوشتة محمد احمد الدالی ، «واو اضراب و ترقی در بیتی از حافظ » نوشتة ماشاءالله کامران، «حرف الواو انواعها و معانیه » نوشتة مینا جیگاره، «معانی الواو العاطفة بین الاصطلاح المعنوی و التعقید اللغوی الاصولی » نوشتة احمد کروم و مقالة «واو الحال» نوشتة فاضل صالح السامرایی از آن جمله اند که البته موضوع هیچ کدام از آنها تطبیق و مقایسة انواع «واو» در دو زبان نبوده و علاوه بر آن، در آنها اشارهای به واو شرط زائد و یا واو سببیة مورد نظر نگارنده نشده است .