Abstract:
ترجمه به عنوان روشی برای آشنایی با آداب و فرهنگ دیگر ملتها از دیرباز مورد توجه بودهاست و همواره دو رویکرد مبداگرا و مقصدگرا داشتهاست و هر یک از این دو رویکرد طرفداران خاص خود را داشتهاند. آنتوان برمن یکی از نظریهپردازان مبداگرای علم ترجمه است که در نظریة خود با عنوان «گرایشهای ریختشکنانه»، سیزده عامل انحراف در ترجمه را برمیشمارد که «اطناب» و «توضیح» از آن جمله است. این مقاله بر آن است که با استفاده از روش تحلیلیـ توصیفی، این دو مورد را در ترجمة فارسی انصاریان از صحیفة سجادیه نقد و بررسی کند تا میزان انحرافات موجود در ترجمة وی را بر اساس نظریة مذکور مشخص کند. لذا ابتدا به نظریة برمن اشاره، و در ادامه، به نقد و بررسی موارد بالا پرداخته میشود و در مواردی که لازم مینماید، ترجمة پیشنهادی نیز ارائه خواهد شد. دستاوردهای این پژوهش حاکی از آن است که اطنابهای موجود در ترجمة انصاریان در پنج مقولة کلّی «اطناب احترامی»، «باهمآیی»، «مترادف عربی و فارسی» و «مترادف غیرعربی و فارسی» و سایر اطنابها، و توضیح در سه محور «بینامتنی با قرآن»، «ذکر مضافهای محذوف» و سایر توضیحات نمود پیدا میکند که بیشترین این موارد، مخلّ موسیقی متن و ایجاز نهفته در آنشدهاست.
Translation has long been considered as a way to become familiar with the customs and culture of other nations and has always had two origin-oriented and target-oriented approaches, and these two approaches each have their own advocates. Antoine Burman is one of the origin-oriented theorists of translation science, who, in his theory of "disruptive tendencies," lists thirteen cases that cause distortion in translation including “verbosity” and “explanation.” This paper intends to critique the two cases in the Persian translation of Ansariyan from Sahifeh Sajjadiyah using the descriptive-analytical method to determine the extent of the deviations in his translation based on the theory mentioned above. Hence, first, referring to Berman''s theory, this paper proceeds to criticize and investigate the issues mentioned above and, in cases where it is required provides a suggested translation.The findings of this study indicate that the verbosity in the translation of Ansarian is presented in five general categories.: respect, collocation, Arabic and Persian synonyms, non-Arabic and Persian synonyms, and other verbosities; and explanation is presented in three axes of intertextual with the Qur''an, the mention of blessings, and other explanations that most of these disrupt the textual music and its hidden briefness.
Machine summary:
2. روش، پرسشها و فرضیههای پژوهش روش این مقاله، تحلیل محتوا و نقد ترجمة فارسی انصاریان بر اساس نظریة گرایشهای تحریفی آنتوان برمن در دو سطح اطناب و توضیح است که در این بین، به دیگر موارد انحرافی برمن در قالب این دو مقوله نیز اشاره میشود و از این رهگذر تلاش میشود که موارد انحراف این ترجمه از دیدگاه نظریة مذکور نقد و بررسی شود.
ج) با توجه به اینکه نظریة برمن برای کاربست در متون ادبی است، آیا میتوان از آن به عنوان نظریهای برای نقد ترجمه از عربی به فارسی در متون دینی از جمله صحیفة سجادیه استفاده کرد؟ صحیفة سجادیه کتابی است که محتوای دینی سادهای دارد و شکل آن تقریبا شبیه به نثر مسجع است و انواع صنایع لفظی در آن بهکار رفته، لذا فرم آن ادبی است و امکان استفادة نظریة برمن بر آن وجود دارد، اما در عین حال، این امکان در همة ابعاد وجود ندارد؛ زیرا متون دینی معمولا نیاز به توضیح دارند.
از آنجا که مترجم دو کلمة «هوا و هوس» را در برابر واژة «الهوی» بهکاربردهاست، باید گفت که اولا خود کلمة «هوی» در زبان فارسی کاربرد دارد و نیازی به آوردن هوس برای ترجمه آن در کنار واژة «هوی» نیست، ثانیا همین اطناب آهنگ منظم دیگر ترکیبهای اضافی را به هم میزند و ثالثا این باهمآیی با توجه به زیبایی لفظی که دارد، موسیقی دلنشینی پیدا کرده که برمن این موارد را در زمرة آراستهسازی میداند که در آن متن برای خدمت به معنا و فرمی زیباتر به شکل فاخرتر و والاتری از نظر ادبی، در مقابل متن مبدأ برگردان میشود (ر.