خلاصة:
فلزات سنگین از مهمترین آلایندههای شیمیایی موادغذایی محسوب میشوند. شیر و فرآوردههای آن بهدلیل ارزش غذایی بالا و مصرف در تمامی سنین در بسیاری از نقاط جهان بخش مهمی از رژیم غذایی انسان را تشکیل میدهد. لذا این پژوهش با هدف بررسی غلظت روی، سرب، کادمیوم و مس در شیر خام تولیدی گاوداریهای مستقر در شهرک صنعتی دام لرستان در سال 1393 انجام یافت. پس از انتخاب 8 واحد دامداری و تهیه 24 نمونه شیر خام، در آزمایشگاه نسبت به هضم اسیدی نمونهها مطابق روش استاندارد اقدام شد. سپس غلظت عناصر در نمونهها با استفاده از دستگاه نشر اتمی خوانده شد. برای پردازش آماری نتایج نیز از نرمافزار SPSS استفاده گردید. نتایج نشان داد که میانگین غلظت عناصر برای روی، سرب، کادمیوم و مس بهترتیب 674±3072، 2790±2720، 5/18±104 و 149±142 میکروگرم در کیلوگرم بود. بهعلاوه میانگین غلظت تجمعیافته عناصر مورد بررسی در نمونههای شیر بسیار بیشتر از رهنمود WHO برآورد شد. با توجه به نتایج که بیانگر تجاوز میانگین غلظت تجمعیافته فلزات سنگین روی، سرب، کادمیوم و مس در نمونههای شیر از حد مجاز بود، بهمنظور رسیدن به سلامت و ایمنی غذایی مصرفکنندگان، در نظر گرفتن تمهیداتی از جمله نظارت بر علوفه مصرفی، آب آشامیدنی، خصوصیات اراضی پیرامون دامداریها و محل کشت علوفه و کنترل آلایندههای منتشر شده از مراکز صنعتی مجاور شهرک صنعتی دام لرستان توصیه میشود.
Heavy metals are the most important chemical pollutants of foods. Milk and dairy products due to the nutritional functions are largely consumed by infants and children around the world. The purpose of this study was to analyze Zn, Pb, Cd and Cu contents in raw cow milks produced in dairies of Lorestan industrial livestock zone during 2014. A total of 24 milk samples was collected from eight dairies. The samples were subjected to acid digestion according to standard method. Afterwards, the metal contents were determined using ICP-OES. All statistical analyses were performed using the SPSS statistical package. The results showed that mean concentrations of Zn, Pb, Cd and Cu in milk samples were 3072±674, 2720±2790, 104±18.5 and 142±149 µg/kg, respectively. Also comparison of the mean concentrations of the metals with the WHO maximum permissible limits in milk revealed that the mean concentrations of all metals were significantly higher than permissible limits. Because of the mean concentrations of Zn, Pb, Cd and Cu in milk samples were higher than Mean Residual Limits, therefore to achieve the consumers’ safety, monitoring of feed intake, water supplies, soil properties around livestock and forage crops and control of pollutants emission from industries near the livestock are recommended.
ملخص الجهاز:
"با توجه به نتایج که بیانگر تجاوز میانگین غلظت تجمعیافته فلزات سنگین روی، سرب، کادمیوم و مس در نمونههای شیر از حد مجاز بود، بهمنظور رسیدن به سلامت و ایمنی غذایی مصرفکنندگان، در نظر گرفتن تمهیداتی از جمله نظارت بر علوفه مصرفی، آب آشامیدنی، خصوصیات اراضی پیرامون دامداریها و محل کشت علوفه و کنترل آلایندههای منتشر شده از مراکز صنعتی مجاور شهرک صنعتی دام لرستان توصیه میشود.
بنابراین نظر به اهمیت شیر بهعنوان یکی از اصلیترین مواد غذایی مورد استفاده انسان و ارتباط مستقیمی که با سلامت جامعه دارد، این پژوهش با هدف بررسی غلظت تجمعیافته عناصر روی، سرب، کادمیوم و مس در نمونههای شیر خام غیرپاستوریزه تولیدشده گاوداریهای مستقر در شهرک صنعتی دام لرستان انجام یافت.
همچنین نتایج آزمون تی تکنمونهای بهمنظور مقایسه میانگین غلظت تجمعیافته عناصر مورد بررسی در نمونههای شیر با رهنمود سازمان بهداشت جهانی و کمیسیون اروپا (328، 20، 10 و 10 میکروگرم در لیتر بهترتیب برای روی، سرب، کادمیوم و مس) (CAC, 2003; EC, 2006; Ayar et al.
نتایج بیانگر آن است که میانگین غلظت عناصر بر حسب میکروگرم در لیتر در نمونههای شیر خام برای روی، سرب، کادمیوم و مس بهترتیب برابر با 674±3072، 2790±2720، 5/18±104 و 149±142 و همگی بسیار بالاتر از رهنمود سازمان بهداشت جهانی و کمیسیون اروپا میباشد.
با توجه به نتایج که بیانگر تجاوز میانگین غلظت تجمعیافته فلزات سنگین روی، سرب، کادمیوم و مس در نمونههای شیر از حد مجاز است، بهمنظور دستیابی سلامت و ایمنی غذایی مصرفکنندگان، در نظر گرفتن تمهیداتی از جمله نظارت بر علوفه مصرفی، آب آشامیدنی، خصوصیات اراضی پیرامون دامداریها و محل کشت علوفه و کنترل آلایندههای منتشرشده از مراکز صنعتی مجاور شهرک صنعتی دام لرستان توصیه میشود."