خلاصة:
پارادایم نوین1در مفهوم کنترل سازمانی گذر از موازین کنترل بیرونی،ابزاری و مستقیم افراد و رسیدن به نظام مبتنی بر استقلال و خودکنترلی است.مدیران به جای اینکه همهء تلاش خود را معطوف به کنترل ابزاری2کارکنان نمایند،تلاش میکنند در خدمت آنان قرار گیرند و براساس الهامگیری از نظام ارزشها و اصول اخلاقی شکاف عمیق ایجادشده میان حرف و عمل را پر کنند.از مدیران عصر فناوری اطلاعات انتظار میرود به دقایق و لحظاتی بیندیشند که به موجب آن نظام انگیزش افراد از پاداشهای مادی و مالی به سوی برانگیختگی درونی و خودمسؤولیتی ارتقاء مییابد.در این مقاله،سعی شده است سیر تکاملی مفهوم کنترل در رفتار سازمانی براساس مفروضات مدل کلاسیک، مدل رفتاری و نیز مدل سیستمی مدیریت بررسی شود و با تعیین محدودیتهای مدل کلاسیک و رفتاری کارکرد کنترل در سازمانهای پیشرفته مورد مطالعه قرار گیرد.در نهایت، با شناسایی منابع اقتدار متناسب با استلزامات سازمانهای قرن بیست و یکم الگویی از نظام کنترل سازمانی پویا و اثربخش معرفی شده است و فرضیههایی برای پژوهشهای آینده پیشنهاد گردیده،به نحوی که،باب نوینی را به روی محققان سازمانی بگشاید.
ملخص الجهاز:
"در این مقاله،سعی شده است سیر تکاملی مفهوم کنترل در رفتار سازمانی براساس مفروضات مدل کلاسیک، مدل رفتاری و نیز مدل سیستمی مدیریت بررسی شود و با تعیین محدودیتهای مدل کلاسیک و رفتاری کارکرد کنترل در سازمانهای پیشرفته مورد مطالعه قرار گیرد.
این مدل با فرض سیستم بسته از طریق تفتیش و بازرسی نسبت به جوانب مختلف رفتار افراد در سازمان برای حصول اطمینان از اینکه فعالیتهای کارکنان مطابق با هدفها و استانداردهای از پیش تعیین شده هست یا خیر به کنترل دقیق آنان میپردازد.
نگرش مدل نئوکلاسیک(رفتاری)به کنترل سازمانی درحالیکه مدل کلاسیک سازمان به امر کنترل بیشتر از طریق شبکه ارتباطات رسمی-کنترل از بالا به پایین و گزارش از پایین به بالا-توجه داشت و در چارچوب تحلیلی خود بر جوانب متفاوت تصمیمات معمول نظیر هدفها، استاندارها،رویهها،روشها،قوانین و مقررات و خطمشیهای سازمانی تأکید مینمود،پیروان مدر نئوکلاسیک(رفتاری)شبکه ارتباطات غیررسمی سازمان را حائز اهمیت دانسته و خواستههای افراد و گروهها و رعایت عواطف و احساسات آنها را معیاری برای نظام کنترل در نظر میگرفتند.
نقد مفروضات مدل رفتاری در زمینهء کنترل سازمانی اشکال عمدهء مترتب بر این مدل آن است که نظام اجتماعی و غیررسمی -------------- (1)- Parkinson,Rustomji Sapre سازمان را مجتمعی از واحدهای ارگانیک فرض میکند؛درحالیکه،واحد اساسی درسیستم کنترل افراد به شمار نمیروند،بلکه نقشی است که به آنان واگذار میشود.
سرجیوانی در پاسخ به این سؤال که عملیات جاری نظام کنترل چرا باید دگرگون شود؛پاسخ میدهد که سیستم کنترل جاری علی رغم هدفهای درخور توجهی که بایش برشمرده میشود تاکنون نتوانسته عامل مؤثری برای برانگیختن افراد،تقویت حس مشارکت و بهطور کلی موفقیتهای سازمانی متناسب با اهداف از پیش تعیین شدهء قبلی باشد."